Kryteria Benedykta

W litur­gicz­ne świę­to Nawró­ce­nia św. Paw­ła (25 stycz­nia), pod­czas uro­czy­stych eku­me­nicz­nych nie­szpo­rów w bazy­li­ce św. Paw­ła za mura­mi w Rzy­mie, koń­czą­cych Tydzień Modlitw o Jed­ność Chrze­ści­jan, papież Bene­dykt XVI zwró­cił się do zgro­ma­dzo­nych dostoj­ni­ków kościel­nych z róż­nych Kościo­łów chrze­ści­jań­skich i Wspól­not kościel­nych z pew­nym skon­so­li­do­wa­nym pro­gra­mem eku­me­nicz­nym uję­tym w tzw. „kry­te­ria jed­no­ści”.

Pod­sta­wo­wym ape­lem papie­ża sta­ło się woła­nie o rezy­gna­cję ze swo­iste­go „pesy­mi­zmu eku­me­nicz­ne­go”, któ­ry jest aktu­al­nie wyczu­wal­ny we wszyst­kich pró­bach podej­mo­wa­nia wza­jem­nych roz­mów przez eku­me­nicz­nych part­ne­rów.

Sta­now­czo też pod­kre­ślił, iż sta­ra­nia o przy­wró­ce­nie jed­no­ści chrze­ści­jan nie powin­ny spo­cząć jedy­nie na wza­jem­nym uzna­niu róż­nic dok­try­nal­nych czy też na osią­gnię­ciu, jak się papież wyra­ził „poro­zu­mie­waw­cze­go współ­ży­cia Kościo­łów”, co pocią­ga za sobą pogłę­bio­ną reflek­sję nad jed­no­ścią wszyst­kich, bez wyjąt­ku, Wspól­not chrze­ści­jań­skich.

Pod­kre­śle­nie tego fak­tu przez papie­ża zwra­ca uwa­gę na pew­ną men­tal­ność wkra­da­ją­cą się w myśle­nie eku­me­nicz­ne, iż ruch ten doty­czy jedy­nie rela­cji pomię­dzy kato­li­ka­mi i pro­te­stan­ta­mi. Papież wyraź­nie uwzględ­nia w tym otwar­tym dia­lo­gu wszyst­kie Kościo­ły i Wspól­no­ty wyzna­nio­we nale­żą­ce do podzie­lo­ne­go chrze­ści­jań­stwa.

Celem osta­tecz­nym wszel­kich przed­się­wzięć eku­me­nicz­nych dla Bene­dyk­ta XVI jest wytę­sk­nio­na jed­ność chrze­ści­jan, któ­ra swój wyraz będzie mia­ła nie jedy­nie przy sto­le kon­fe­ren­cyj­nym i kolej­nych pod­pi­sa­nych doku­men­tach, ale przede wszyst­kim w rze­czy­wi­stej i praw­dzi­wej wspól­no­cie wia­ry, we wspól­no­cie sakra­men­tów oraz we wspól­no­cie urzę­du.

Z cha­rak­te­ry­stycz­nym dla sie­bie akcen­tem, papież pod­kre­ślił, iż jed­ność, od któ­rej Kościo­ły chrze­ści­jań­skie są jesz­cze dość dale­ko, nie pole­ga na stwo­rze­niu jedy­nie orga­ni­za­tor­skich i logi­stycz­nych struk­tur owej przy­szłej „wspól­no­to­wo­ści”, lecz musi się zde­cy­do­wa­nie urze­czy­wist­niać na o wie­le głęb­szej płasz­czyź­nie „współ­ży­cia”.

Bene­dykt XVI zauwa­żył, że na dro­dze do upra­gnio­nej i przez Chry­stu­sa „zada­nej” jed­no­ści poja­wia się nie­bez­pie­czeń­stwo poku­sy rezy­gna­cji, a co za tym idzie, popa­da­nia w „eku­me­nicz­ny pesy­mizm”, para­li­żu­ją­cy dzia­łal­ność na rzecz jed­no­ści. Taka posta­wa musi być koniecz­nie prze­zwy­cię­żo­na. Papież dosłow­nie: „Jest to naszym obo­wiąz­kiem, aby podą­żać tą dro­gą z zachwy­tem i entu­zja­zmem, a za pomo­cą poważ­ne­go i kon­se­kwent­ne­go dia­lo­gu pogłę­biać wspól­ne dzie­dzic­two zarów­no w wymia­rze teo­lo­gicz­nym jak i litur­gicz­nym”.

Nie obe­szło się też bez pochwał w tym eku­me­nicz­nym wystą­pie­niu papie­ża. Jako god­ne uzna­nia wska­zał on suk­ce­sy ruchów eku­me­nicz­nych na róż­nych polach dzia­ła­nia nazy­wa­jąc je nawet „zna­czą­cy­mi postę­pa­mi”. Cho­dzi tu głów­nie o kli­mat, jaki panu­je pomię­dzy róż­ny­mi Kościo­ła­mi chrze­ści­jań­ski­mi oraz Wspól­no­ta­mi kościel­ny­mi wyra­ża­ją­cy się we wza­jem­nym sza­cun­ku i doce­nia­niu ich pra­cy ewan­ge­li­za­cyj­nej. Ze szcze­gól­ną esty­mą zwró­cił papież uwa­gę na wza­jem­ną współ­pra­cę tych Wspól­not na niwie roz­wią­zy­wa­nia aktu­al­nych pro­ble­mów i wyzwań spo­łecz­nych, jak i we wza­jem­nej, codzien­nej pomo­cy.

„Impe­ra­ty­wem moral­nym” nazwał, poraz kolej­ny Bene­dykt XVI, współ­pra­cę eku­me­nicz­ną Kościo­łów chrze­ści­jań­skich na dro­dze do takiej peł­nej jed­no­ści chrze­ści­jan, któ­ra w sen­sie biblij­nym pano­wa­ła w Jero­zo­li­mie w Koście­le pier­wot­nym przed podzia­ła­mi. Zma­ga­nia eku­me­nicz­ne i współ­pra­ca w tym obsza­rze to dla Bene­dyk­ta XVI ponad­cza­so­wy i bar­dzo aktu­al­ny man­dat – nakaz boży!

Papież ostrze­gał tak­że, aby nie ogra­ni­czać men­tal­nie ruchu eku­me­nicz­ne­go tyl­ko do rela­cji kato­lic­ko-pro­te­stanc­kich pod­kre­śla­jąc waż­kość współ­pra­cy i dia­lo­gu tak­że z Kościo­ła­mi wschod­ni­mi i orto­dok­syj­ny­mi. Wymie­nił przede wszyst­kim wspól­no­ty kop­tyj­skie, egip­skie i armeń­skie, któ­re nie mogą być wyłą­czo­ne z tego ogól­ne­go dia­lo­gu i współ­pra­cy, stąd ich zapro­sze­nie do waty­kań­skiej mie­sza­nej komi­sji teo­lo­gicz­nej odpo­wie­dział­nej za dia­log eku­me­nicz­ny.

Zna­kiem otwar­to­ści Bene­dyk­ta XVI na pro­ble­ma­ty­kę zma­gań eku­me­nicz­nych oraz pra­gnie­nia peł­nej jed­no­ści chrze­ści­jan był tak­że jego oso­bi­sty gest. Papież przy­jął na audien­cji pry­wat­nej dele­ga­cje Kościo­ła kop­tyj­sko-pra­wo­sław­ne­go, syryj­sko-pra­wo­sław­ne­go, armeń­sko-apo­stol­skie­go, etiop­sko-pra­wo­sław­ny, jak i dele­ga­cję Zjed­no­czo­ne­go Kościo­ła Ewan­ge­lic­ko-Lute­rań­skie­go Nie­miec pod prze­wod­nic­twem bawar­skie­go bisku­pa Johan­ne­sa Frie­dri­cha. Biskup Frie­drich powie­dział, że owo­cem papie­skiej audien­cji jest pra­gnie­nie, aby obcho­dy 500-lecia Refor­ma­cji w roku 2017 odby­ły się na tere­nie Nie­miec w cha­rak­te­rze eku­me­nicz­nym. Na tę oka­zję będzie ocze­ki­wa­ny tak­że wspól­ny doku­ment lute­rań­sko-kato­lic­ki o rozu­mie­niu i roli Refor­ma­cji. Frie­drich zdra­dził też, iż popro­sił papie­ża o kato­lic­ką, krytcz­no-kon­struk­tyw­ną oce­nę Mar­ci­na Lutra. Stać się to może już w tym roku, pod­czas pla­no­wa­nej na wrze­sień wizy­ty apo­stol­skiej Bene­dyk­ta XVI w swo­jej ojczyź­nie, gdyż w jej pro­gra­mie uwzględ­nio­no tak­że pobyt w Wit­tem­ber­dze, gdzie papież będzie cele­bro­wał nabo­żeń­stwo eku­me­nicz­ne i wygło­si homi­lię.

Są to więc nowe, odważ­ne kro­ki, któ­re pozwa­la­ją rze­czy­wi­ście wyjść z „eku­me­nicz­ne­go pesy­mi­zmu”, dostar­cza­ją kolej­nych impul­sów na dro­dze do jed­no­ści, a już na pew­no zachę­ca­ją do tego aby spro­stać jezu­so­wej modli­twie „ut unum sint” i podo­łać owe­mu eku­me­nicz­ne­mu „impe­ra­ty­wo­wi moral­ne­mu”.

Ks. dr Artur Żuk

Ks. Artur Żuk pocho­dzi z Gło­go­wa (Dol­ny Śląsk) i jest kapła­nem die­ce­zji Eich­stätt (Niem­cy).

:: Ekumenizm.pl: Papież i lute­ra­nie o dia­lo­gu i refor­ma­cji