Cejlońscy buddyści vs. chrześcijanie

Cej­loń­ski Sąd Naj­wyż­szy wydał orze­cze­nie zaka­zu­ją­ce pro­ze­li­ty­zmu i odmó­wił uzna­nia legal­ne­go sta­tu­su dwóch orga­ni­za­cji chrze­ści­jań­skich. Decy­zja ta spo­tka­ła się z uzna­niem miej­sco­wych orga­ni­za­cji bud­dyj­skich.

Trzech sędziów Sądu Naj­wyż­sze­go wysłu­cha­ło dwóch pety­cji skie­ro­wa­nych przez Ogól­no­cej­loń­ski Kon­gres Kobiet Bud­dyj­skich (ACWBC) prze­ciw­ko dwóm pro­jek­tom ustaw, doma­ga­ją­cym się przy­zna­nia legal­ne­go sta­tu­su dwóm gru­pom chrze­ści­jań­skim — Dusz­pa­ste­rzom Nowe­go Wino­bra­nia z Nor­we­gii oraz Cej­loń­skiej Pro­win­cji Sióstr Naucza­ją­cych od Św. Krzy­ża Trze­cie­go Zako­nu Św. Fran­cisz­ka w Men­zin­gen (Szwaj­ca­ria).

Decy­zja cej­loń­skie­go sądu pod­trzy­ma­ła kon­sty­tu­cyj­ną zasa­dę wol­no­ści wyzna­nia, w skład któ­rej nie wcho­dzi jed­nak pra­wo do pro­ze­li­ty­zmu — co zosta­ło przy­ję­te z zado­wo­le­niem przez Naro­do­wy Połą­czo­ny Komi­tet (NJC), sku­pia­ją­cy 40 bud­dyj­skich i nacjo­na­li­stycz­nych orga­ni­za­cji.

Kon­sty­tu­cja Cej­lo­nu w 10 i 14 arty­ku­le gwa­ran­tu­je oby­wa­te­lom wol­ność reli­gij­ną w posta­ci pra­wa do wyzna­wa­nia, gło­sze­nia i pro­pa­go­wa­nia reli­gii oraz do uczest­ni­cze­nia w nabo­żeń­stwach, prak­ty­kach i rytu­ałach reli­gij­nych, nie uzna­je jed­nak nakła­nia­nia do zmia­ny reli­gii za dzia­łal­ność legal­ną; jed­no­cze­śnie arty­kuł 9 kon­sty­tu­cji przy­zna­je bud­dy­zmo­wi pierw­sze miej­sce spo­śród wyzna­wa­nych na Cej­lo­nie reli­gii, za obo­wią­zek pań­stwa uzna­jąc ochro­nę i popar­cie naucza­nia Bud­dy (Bud­da Sasa­na).

Ostat­nio nasi­la­ją­ca się dzia­łal­ność grup chrze­ści­jań­skich na Cej­lo­nie spo­ty­ka się z pro­te­sta­mi bud­dy­stów i hin­du­istów, któ­rzy zarzu­ca­ją chrze­ści­ja­nom prze­pro­wa­dza­nie “nie­etycz­nych kon­wer­sji” poprzez ofia­ro­wy­wa­nie pie­nię­dzy, ubrań i ksią­żek w zamian za zmia­nę wyzna­nia. Bud­dyzm odła­mu the­ra­va­da liczy na Cej­lo­nie naj­wię­cej wyznaw­ców (głów­nie Syn­ga­le­zów); poza bud­dy­zmem Cej­loń­czy­cy wyzna­ją hin­du­izm (głów­nie Tami­lo­wie), islam i chrze­ści­jań­stwo. Histo­ria kon­flik­tu chrze­ści­jań­sko-bud­dyj­skie­go się­ga XVI w., kie­dy na wyspę przy­by­li fran­cisz­ka­nie; od tego cza­su chrze­ści­jań­stwo jest koja­rzo­ne z kolo­nial­nym inter­wen­cjo­ni­zmem.

Cej­lon prze­cho­dził z rąk do rąk — rzą­dzi­li tutaj Por­tu­gal­czy­cy (kato­li­cy), Holen­drzy (pro­te­stan­ci), wresz­cie w XIX w. Angli­cy, za któ­rych pano­wa­nia powró­ci­li kato­lic­cy misjo­na­rze z Włoch, Hisz­pa­nii i Fran­cji (byli to głów­nie obla­ci). Wyż­sze kla­sy spo­łe­czeń­stwa cej­loń­skie­go kształ­ci­ły się w szko­łach kato­lic­kich, gdzie wykła­da­no wyłącz­nie euro­pej­ską histo­rię i lite­ra­tu­rę; efek­tem było zupeł­ne zeu­ro­pe­izo­wa­nie elit. Po I woj­nie świa­to­wej, kie­dy wśród Syn­ga­le­zów roz­wi­nął się zwią­za­ny z bud­dy­zmem sil­ny ruch nacjo­na­li­stycz­ny, kato­li­cy cej­loń­scy byli kry­ty­ko­wa­ni jako zdraj­cy tra­dy­cji naro­do­wej.

W latach 40-tych bud­dy­ści zaczę­li zakła­dać par­tie poli­tycz­ne i wal­czyć z kato­li­ka­mi o domi­na­cję nad szkolnictwem.Po odzy­ska­niu nie­pod­le­gło­ści w 1948 r. pre­zy­den­tem został kato­lik D.S. Sena­ny­ake, ata­ko­wa­ny głów­nie przez lewi­co­wą opo­zy­cję — głów­nie jed­nak przez anty­ka­to­lic­ką i anty­za­chod­nią par­tię mni­chów bud­dyj­skich ECB, któ­ra przy­czy­ni­ła się w koń­cu do wybo­ru w 1956 r. pierw­sze­go bud­dyj­skie­go pre­mie­ra S.W.R.D. Ban­da­ra­na­ike. Po wybo­rach usu­nię­to kato­li­ków z armii i pra­sy, zakon­ni­ce ze szpi­ta­li, a misjo­na­rze musie­li odtąd pła­cić za pobyt na Cej­lo­nie.

Ostat­ni spór mię­dzy chrze­ści­ja­na­mi a bud­dy­sta­mi na Cej­lo­nie miał miej­sce w 1994 r., kie­dy papież Jan Paweł II wydał książ­kę “Prze­kro­czyć próg nadziei”, w któ­rej zna­la­zły się stwier­dze­nia świad­czą­ce o nie­zro­zu­mie­niu przez auto­ra zasad bud­dy­zmu. Mni­si cej­loń­scy zażą­da­li od pre­zy­dent Chan­dri­ki Kuma­ra­tun­gi odwo­ła­nia wizy­ty papie­ża na wyspie, zapo­wia­da­jąc samo­spa­le­nia i inne akty pro­te­stu. Wizy­ta papie­ża doszła do skut­ku w stycz­niu 1995 r.