Chleb i Wino

W jakich oko­licz­no­ściach wier­ni Kościo­ła kato­lic­kie­go mogą przy­stę­po­wać do Komu­nii pod dwo­ma posta­cia­mi — i dla­cze­go taka for­ma spra­wo­wa­nia Wie­cze­rzy Pań­skiej nie jest w Koście­le rzym­sko­ka­to­lic­kim na porząd­ku dzien­nym?

W kato­lic­kich kościo­łach wschod­nich przyj­mo­wa­nie Komu­nii Św. pod dwie­ma posta­cia­mi jest for­mą zwy­czaj­ną. W obrząd­ku łaciń­skim, ze wzglę­dów dusz­pa­ster­skich przy­jął się powszech­nie zwy­czaj komu­ni­ko­wa­nia tyl­ko pod jed­ną posta­cią, pod posta­cią chle­ba.

Prak­ty­ka ta opie­ra się na kato­lic­kiej wie­rze, że Chry­stus obec­ny jest sakra­men­tal­nie w każ­dej z obu posta­ci, a stąd przy­ję­cie jej pod tyl­ko jed­ną posta­cią „pozwa­la otrzy­mać cały owoc łaski eucha­ry­stii” (KKK 1390). Nauka ta zosta­ła osta­tecz­nie okre­ślo­na w dekre­cie XXI sesji Sobo­ru Try­denc­kie­go w 1562 roku:

Roz­dział 1 (…)Choć Chry­stus Pan pod­czas Ostat­niej Wie­cze­rzy usta­no­wił czci­god­ny ten Sakra­ment pod posta­cią chle­ba i wina i podał Apo­sto­łom [por. Mt 26, 26 n; Mk 14, 22 n; Łk 22, 19 n; 1Kor 11, 24 n], jed­nak taki spo­sób usta­no­wie­nia i poda­nia nie zmie­rza do tego, by z usta­no­wie­nia Pań­skie­go wszy­scy wier¬ni byli obo­wią­za­ni do przyj­mo­wa­nia obu posta­ci [kan. 1 i 2]. Rów­nież i z mowy poda­nej w roz­dzia­le VI św. Jana nie moż­na słusz­nie wnio­sko­wać, że naka­za­na jest przez Pana Komu­nia pod dwie­ma posta­cia­mi (kan. 3), jak­kol­wiek by ją rozu­mia­no według róż­nych inter­pre­ta­cji świę­tych Ojców i Dok­to­rów. Bo ten sam, któ­ry powie­dział: „Jeśli­by­ście nie poży­wa­li cia­ła Syna czło­wie­cze­go i nie pili krwi Jego, nie będzie­cie mieć życia w sobie” [J 6, 53], powie­dział też: „Kto spo­ży­wa ten chleb, żyć będzie na wie­ki” [J 6, 51]. I Ten, co powie­dział: „Kto spo­ży­wa cia­ło moje i pije krew moją, po¬siada życie wiecz­ne” [J 6, 5.4], powie­dział tak­że: „Chleb, któ­ry ja dam, jest cia­ło moje za życie świa­ta” [J 6, 51]. Wresz­cie Ten, któ­ry powie­dział: „Kto spo­ży­wa cia­ło moje i pije krew moją, prze­by­wa we mnie a ja w nim” [J 6, 56], powie¬dział rów­nież: „Kto spo­ży­wa ten chleb, żyć będzie na wie­ki” [J 6, 58]. (…)Roz­dział 3. Nad­to Sobór oświad­cza, że cho­ciaż, jak powie­dzie­li­śmy wyżej, nasz Zba­wi­ciel przy Ostat­niej Wie­cze­rzy usta­no­wił i podał Apo¬stołom ten Sakra­ment pod dwie­ma posta­cia­mi, nie­mniej je¬dnak trze­ba uznać, że i pod jed­ną posta­cią przyj­mu­je się w peł­ni całe­go Chry­stu­sa i praw­dzi­wy sakra­ment. Dla¬tego, jeśli cho­dzi o owoc, przyj­mu­ją­cy tyl­ko jed­ną postać nie są pozba­wie­ni żad­nej łaski koniecz­nej im do zba­wie­nia.

War­to dodać, że w Kościo­łach wschod­nich, tak­że tych nie będą­cych w jed­no­ści z bisku­pem Rzy­mu, gdzie nie­mow­lę­tom udzie­la się od razu wszyst­kich sakra­men­tów ini­cja­cji chrze­ści­jań­skiej, Komu­nię Św. poda­je im się tyl­ko pod posta­cią wina.

Do cza­su Sobo­ru Waty­kań­skie­go II, Krew Pań­ską przyj­mo­wał jedy­nie cele­bru­ją­cy kapłan, choć były od tego pew­ne wyjąt­ki. Np. Komu­nia Św. pod dwie­ma posta­cia­mi udzie­la­na była Kró­lo­wi Fran­cji pod­czas Mszy towa­rzy­szą­cej koro­na­cji.

W Kon­sty­tu­cji o Litur­gii SW II, Sacro­sanc­tum Con­si­lium Sobór zade­cy­do­wał, że
przy zacho­wa­niu usta­lo­nych przez Sobór Try­denc­ki zasad dogma­tycz­nych, w wypad­kach, któ­re okre­śli Sto­li­ca Apo­stol­ska, biskup może pozwo­lić na Komu­nię świę­tą pod obie­ma posta­cia­mi, tak ducho­wień­stwu die­ce­zjal­ne­mu i oso­bom zakon­nym, jak i świec­kim, na przy­kład tym, któ­rzy w danej Mszy otrzy­ma­li świę­ce­nia lub zło­ży­li ślu­by zakon­ne, czy nowo ochrzczo­nym we Mszy, nastę­pu­ją­cej po ich ochrzcze­niu. (SC 55).

Następ­nie w instruk­cji Sacra­men­ta­le com­mu­nio­ne z 1970 okre­ślo­no nastę­pu­ją­ce zasa­dy udzie­la­nia Komu­nii Św. sub uto­rque:

1/ doro­śli neo­fi­ci w cza­sie Mszy, któ­ra nastę­pu­je po chrzcie; bierz­mo­wa­ni doro­śli w cza­sie Mszy zwią­za­nej z bierz­mo­wa­niem; ochrzcze­ni, któ­rych przyj­mu­je się do wspól­no­ty kościel­nej;
2/ nowo­żeń­cy w cza­sie Mszy połą­czo­nej z zawar­ciem mał­żeń­stwa;
3/ dia­ko­ni w cza­sie mszy ich świę­ceń;
4/ ksie­ni w Mszy, w cza­sie któ­rej otrzy­mu­ją bło­go­sła­wień­stwo; dzie­wi­ce w cza­sie Mszy ich kon­se­kra­cji; oso­by, któ­re skła­da­ją lub odna­wia­ją ślu­by zakon­ne, w cza­sie Mszy połą­czo­nej z ich pierw­szą pro­fe­sją, jej odno­wie­niem i pro­fe­sją wie­czy­stą oraz ich rodzi­ce, krew­ni i współ­bra­cia zakon­ni;
5/ świec­cy pomoc­ni­cy misyj­ni w Mszy, pod­czas któ­rej publicz­nie otrzy­mu­ją misję, inne oso­by w Mszy, w cza­sie któ­rej otrzy­mu­ją misję kościel­ną;
6/ cho­ry, któ­ry przyj­mu­je Wia­tyk, i wszy­scy obec­ni, gdy Mszę odpra­wia się w domu cho­re­go;
7/ dia­kon i usłu­gu­ją­cy, kie­dy speł­nia­ją swo­je funk­cje w cza­sie Mszy;
8/ w cza­sie kon­ce­le­bry:
a/ wszy­scy, któ­rzy speł­nia­ją wów­czas rze­czy­wi­ste funk­cje litur­gicz­ne, a tak­że wszy­scy alum­ni semi­na­rium bio­rą­cy udział w kon­ce­le­brze;
b/ w swo­ich kościo­łach lub kapli­cach: wszy­scy człon­ko­wie insty­tu­tów ślu­bu­ją­cych zacho­wa­nie rad ewan­ge­licz­nych oraz człon­ko­wie innych sto­wa­rzy­szeń, w któ­rych poświę­ca­ją się Bogu przez ślu­by zakon­ne, ofia­ro­wa­nie lub przy­rze­cze­nie; oprócz tego wszy­scy, któ­rzy sta­le zamiesz­ku­ją w domu tych insty­tu­tów i sto­wa­rzy­szeń.
9/ kapła­ni, któ­rzy uczest­ni­czą w wiel­kich obcho­dach, a nie mogą ani cele­bro­wać, ani kon­ce­le­bro­wać;
10/ wszy­scy, któ­rzy bio­rą czyn­ny udział w Mszy cele­bro­wa­nej w cza­sie odpra­wia­nia przez nich reko­lek­cji; wszy­scy, któ­rzy bio­rą udział w zebra­niu jakie­goś zespo­łu dusz­pa­ster­skie­go, pod­czas Mszy, w któ­rej wspól­nie uczest­ni­czą;
11/ oso­by wymie­nio­ne w nr 2 i 4 w cza­sie Mszy ich jubi­le­uszów;
12/ chrzest­ny, chrzest­na, rodzi­ce, oraz współ­mał­żo­nek oraz świec­cy kate­che­ci doro­słe­go neo­fi­ty w Mszy zwią­za­nej z jego ini­cja­cją;
13/ rodzi­ce, człon­ko­wie rodzi­ny oraz szcze­gól­niej­si dobro­czyń­cy uczest­ni­czą­cy w Mszy nowo wyświę­co­ne­go kapła­na;
14/ człon­ko­wie zgro­ma­dzeń w Mszy kon­wen­tu­al­nej oraz Mszy zgro­ma­dze­nia.

Prze­pi­sy te powtó­rzo­no w Ogól­nym Wpro­wa­dze­niu do Msza­łu Rzym­skie­go z 1975 roku. Nowe wpro­wa­dze­nie ogól­ne, z 2002 roku roz­sze­rzy­ło dalej te moż­li­wo­ści. Obec­nie miej­sco­wy biskup może zezwo­lić na Komu­nię Św. pod obie­ma posta­cia­mi, ile­kroć uzna to za słusz­ne kapłan spra­wu­ją­cy paster­ską pie­czę nad powie­rzo­ną mu wspól­no­tą (OWMR 283). Nale­ży jed­nak wspo­mnieć, że w obu wyda­niach kapła­ni wzy­wa­ni są, aby pouczyć wier­nych o wyżej wspo­mnia­nej nauce Sobo­ru Try­denc­kie­go.

W wie­lu pol­skich die­ce­zjach bisku­pi wyda­li dekre­ty pozwa­la­ją­ce na sze­ro­kie sto­so­wa­nie Komu­nii Św. pod obie­ma posta­cia­mi. W pol­skiej prak­ty­ce para­fial­nej, gdzie nadal komu­ni­ku­je wie­lu ludzi sto­so­wa­nie tej for­my komu­ni­ko­wa­nia jest trud­ne ze wzglę­dów dusz­pa­ster­skich. Coraz czę­ściej jed­nak udzie­la się Cia­ła i Krwi Pań­skiej przy­naj­mniej na Mszy Wie­cze­rzy Pań­skiej w Wiel­ki Czwar­tek.

Piotr Chrza­now­ski