Prawosławna Italia

W minio­nych latach Wydaw­nic­two War­szaw­skiej Metro­po­lii Pra­wo­sław­nej wyda­ło sze­reg opra­co­wań poświę­co­nych świę­tym pra­wo­sław­nym w róż­nych kra­jach. W br. uka­za­ła się książ­ka pió­ra ks. Pio­tra Naza­ru­ka, pra­wo­sław­ne­go duchow­ne­go nio­są­ce­go posłu­gę dusz­pa­ster­ską na Sar­dy­nii, któ­ra w znacz­nej swej czę­ści poświę­co­na jest naj­bar­dziej zna­nym świę­tym, któ­rych życie ziem­skie zwią­za­ne było z tery­to­rium współ­cze­snych Włoch, a któ­rych kult jest na tym tere­nie nie­prze­rwa­nie pie­lę­gno­wa­ny.

Pre­zen­to­wa­na książ­ka jest – siłą rze­czy – jedy­nie czę­ścio­wą i powierz­chow­ną pre­zen­ta­cja tego tema­tu, bowiem odsła­nia ona nie­wiel­ką część (dokład­nie 42 posta­ci) nie­zli­czo­ne­go zastę­pu świad­ków Chry­stu­sa, któ­rych imio­na zapi­sa­ły się w pamię­ci wier­nych Kościo­łów lokal­nych. Przy­bli­ża­jąc zawar­tość publi­ka­cji Metro­po­li­ta War­szaw­ski i całej Pol­ski Sawa w przed­mo­wie do książ­ki napi­sał m.in.: „Roz­łam Kościo­ła w 1054 r. podzie­lił chrze­ści­jan, stwa­rza­jąc dwa ośrod­ki chrze­ści­jań­skie, bazu­ją­ce z jed­nej stro­ny na sta­rej sto­li­cy Cesar­stwa – Wiecz­nym Mie­ście Rzy­mie, a z dru­giej na Nowym Rzy­mie – Kon­stan­ty­no­po­lu. Wraz z postę­pu­ją­cym podzia­łem Kościo­ła obie gałę­zie chrze­ści­jań­stwa roz­wi­ja­ły się zasad­ni­czo nie­za­leż­nie od sie­bie, kul­ty­wu­jąc swo­je lokal­ne tra­dy­cje. W wyni­ku tego z upły­wem lat stop­nio­we­mu zapo­mnie­niu ule­ga­ła waż­na część wspól­nej tra­dy­cji Kościo­ła Chry­stu­so­we­go. Czę­sty­mi ofia­ra­mi tego sta­nu rze­czy byli świę­ci Kościo­ła nie­po­dzie­lo­ne­go, któ­rych jedy­ną „winą” było to, że zna­leź­li się po „nie­wła­ści­wej” stro­nie gra­ni­cy Wscho­du z Zacho­dem. Ich kult prze­trwał po dzień dzi­siej­szy. Czę­sto nie jest zna­ny wier­nym Cer­kwi pra­wo­sław­nej i to nie tyl­ko w naszym kra­ju”.

O ile pierw­sza, zasad­ni­cza część książ­ki poświę­co­na jest hagio­gra­fii, o tyle w dru­giej czę­ści swe­go opra­co­wa­nie autor opi­su­je – rów­nież w spo­sób wybiór­czy, lecz inte­re­su­ją­cy – pod­zie­mia Rzy­mu: kata­kum­by, miej­sca dosko­na­le pamię­ta­ją­ce pierw­sze wie­ki chrze­ści­jań­stwa. Waż­ną wie­dzę poznaw­czą nie­sie też w sobie zapre­zen­to­wa­ny w tej samej czę­ści pra­cy opis pod­sta­wo­wej sym­bo­li­ki sta­ro­chrze­ści­jań­skiej, malar­stwa kata­kum­bo­we­go oraz wcze­sno­chrze­ści­jań­skie­go rytu­ału pogrze­bo­we­go.

Istot­ny ele­ment książ­ki sta­no­wi rów­nież aneks, w któ­rym znaj­du­ją się tek­sty litur­gicz­ne zwią­za­ne z pre­zen­to­wa­ny­mi świę­ty­mi prze­ło­żo­ne na język pol­ski przez prof. Alek­san­dra Naumo­wa, zna­ne­go bada­cza wspól­ne­go dzie­dzic­twa Wscho­du i Zacho­du oraz daw­nych dzie­jów Pra­wo­sła­wia w Rze­czy­po­spo­li­tej. Jak napi­sał metro­po­li­ta Sawa w przed­mo­wie „Tek­sty te nio­są w sobie głę­bię cha­rak­te­ry­zu­ją­cą całą pra­wo­sław­ną hym­no­gra­fię, dla­te­go też są god­ne uwa­gi i dokład­nej, twór­czej lek­tu­ry”.

Książ­ka zawie­ra obszer­ną biblio­gra­fię oraz resu­me w języ­ku angiel­skim i rosyj­skim. Ponad­to na szcze­gól­ną uwa­gę zwra­ca też wyjąt­ko­wo boga­ta sza­ta gra­ficz­na, w ramach któ­rej zapre­zen­to­wa­no nie tyl­ko wize­run­ki iko­no­gra­ficz­ne pre­zen­to­wa­nych świę­tych, ale i współ­cze­sne foto­gra­fie miejsc, z któ­ry­mi zwią­za­ne było ich ziem­skie życie.

Pre­zen­to­wa­ne opra­co­wa­nie wyda­je się być potrzeb­ne współ­cze­sne­mu, i to nie tyl­ko pra­wo­sław­ne­mu, czy­tel­ni­ko­wi.

Książ­kę moż­na nabyć m.in. w sie­dzi­bie Wydaw­nic­twa w Bia­łym­sto­ku (ul. Św. Miko­ła­ja 5, tel./fax: 085–744-36–46, e‑mail: wiadomości@odrthodox.bialystok.pl) oraz w skle­pie inter­ne­to­wym www.sklep.cerkiew.pl