Święto Tihar w Nepalu

Wczo­raj, 23. paź­dzier­ni­ka, w Kró­le­stwie Nepa­lu roz­po­czę­to świę­to­wa­nie Tihar — pię­cio­dnio­we­go festi­wa­lu na cześć bogi­ni Laksz­mi i boga Yamy. Rodzin­na atmos­fe­ra tego świę­ta, olej­ne lamp­ki roz­świe­tla­ją­ce wszyst­kie okna, fla­gi deko­ru­ją­ce uli­ce, tłu­my ludzi kupu­ją­cych pre­zen­ty — wszyst­ko to koja­rzy się zachod­nim tury­stom ze świę­ta­mi Boże­go Naro­dze­nia. Pod­czas Tihar skła­da się ozna­ki czci tak­że człon­kom rodzi­ny i zwie­rzę­tom. Pierw­szy dzień nosi nazwę Kaag Tihar — Dzień Kru­ka. Ran­kiem, zanim domow­ni­cy zasią­dą do śnia­da­nia, przed domem wykła­da się na wiel­kich liściach posi­łek dla kru­ków, posłań­ców Yamy, boga śmier­ci i świa­ta pod­ziem­ne­go; ofia­rę skła­da się w nadziei, że przez następ­ny rok posłań­cy śmier­ci będą łaska­wie omi­jać tak przy­ja­zny im dom.Następny dzień to Kukur Tihar — Dzień Psa. Wcze­snym ran­kiem rodzi­na skła­da ofia­ry bogu Yamie, a następ­nie sku­pia całą swo­ją uwa­gę na jego odźwier­nym, któ­re­go repre­zen­tu­je w tym przy­pad­ku domo­wy pies. Nepal­czy­cy pro­szą go, by pil­no­wał domu tak wier­nie, jak pil­nu­je wej­ścia do pod­ziem­ne­go świa­ta, i aby odpę­dzał od domu nie­szczę­ście. Po nie­zbyt przy­jem­nych zabie­gach — poma­lo­wa­niu na czer­wo­no pazu­rów, nama­lo­wa­niu na czo­le “tika”, rytu­al­nej cyno­bro­wej krop­ki ozna­cza­ją­cej bło­go­sła­wień­stwo, i zawie­sze­niu kwiet­nej gir­lan­dy na szyi — zwie­rzę dosta­je górę przy­sma­ków. Rodzi­na zasia­da do śnia­da­nia dopie­ro wów­czas, kie­dy syty i szczę­śli­wy pies zapa­da w drzem­kę na słońcu.Trzeci dzień — Lak­sh­mi Puja — jest kul­mi­na­cją świę­ta Tihar. Tego dnia Laksz­mi, bogi­ni szczę­ścia, uro­dy i bogac­twa, z ude­rze­niem pół­no­cy wyru­sza w świat na grzbie­cie sowy, by spraw­dzić, czy odda­je się jej odpo­wied­nią cześć. Wcze­snym ran­kiem skła­da się ofia­ry domo­wym kro­wom, świę­tym zwie­rzę­tom hin­du­izmu i jed­no­cze­śnie sym­bo­lom obfi­to­ści — malu­je im się “tikę” na czo­le, zawie­sza na szyi kwiet­ne gir­lan­dy i kar­mi przy­sma­ka­mi. Przed wysprzą­ta­nym domem (bogi­ni Laksz­mi lubi czy­stość i porzą­dek) zapa­la się olej­ną lamp­kę i robi przej­ście dla bogi­ni do odświęt­nie przy­bra­ne­go poko­ju, w któ­rym trzy­ma­ne są rodzin­ne kosz­tow­no­ści i spe­cjal­na skar­bon­ka — na niej usta­wia się wize­ru­nek Laksz­mi, któ­rą zapra­sza się do domu, by pobło­go­sła­wi­ła domow­ni­ków, sprzę­ty domo­we i skar­bon­kę. W każ­dym nepal­skim domu taka skar­bon­ka, do któ­rej wrzu­ca się pie­nią­dze co roku w świę­to Tihar, prze­cho­dzi z poko­le­nia na poko­le­nie; pie­nię­dzy tych użyć moż­na tyl­ko w wyjąt­ko­wej potrze­bie. Wie­czo­rem wszyst­kie drzwi i okna są oświe­tlo­ne oliw­ny­mi lamp­ka­mi (ostat­nio tak­że i elek­trycz­ny­mi); po odda­niu czci Laksz­mi rodzi­ny zasia­da­ją do gier hazar­do­wych — Tihar jest jed­nym z nie­wie­lu świąt, pod­czas któ­rych wol­no to robić, i Nepal­czy­cy korzy­sta­ją z tego skwa­pli­wie. Gru­py dziew­czy­nek cho­dzą od domu do domu, śpie­wa­jąc pie­śni na cześć bogi­ni; domow­ni­cy zapra­sza­ją je, ugasz­cza­ją i dają pre­zen­ty. Świę­to­wa­nie czwar­te­go dnia róż­ni się w zależ­no­ści, do jakiej tra­dy­cji kul­tu­ro­wej nale­ży dana rodzi­na. Więk­szość Nepal­czy­ków obcho­dzi tego dnia Guru Tihar — Dzień Wołu, kie­dy odda­je się cześć domo­wym zwie­rzę­tom pocią­go­wym (któ­re, podob­nie jak przed­tem kro­wa i pies, otrzy­mu­ją należ­ne sobie gir­lan­dy, “tikę” i przy­sma­ki). Czci­cie­le Krysz­ny obcho­dzą Gobhar­dan Puja na cześć Krysz­ny, któ­ry pod­niósł wzgó­rze Gobhar­dan i ura­to­wał wie­le ist­nień przed poto­pem. Nato­miast Newa­ro­wie — miesz­kań­cy Doli­ny Kath­man­du — obcho­dzą Mha Puja; jest to rado­sny zwy­czaj skła­da­nia czci sobie same­mu, swo­jej wewnętrz­nej boskiej isto­cie, i łączy się z roz­po­czę­ciem newar­skie­go Nowe­go Roku. Sie­dzą­cy w kole człon­ko­wie rodzi­ny, poczy­na­jąc od ojca, obda­ro­wu­ją każ­de­go po kolei kwia­ta­mi, wodą, zapa­lo­ny­mi lamp­ka­mi ofiar­ny­mi i jedze­niem, a następ­nie zasia­da­ją do uro­czy­ste­go posiłku.Piąty i ostat­ni dzień Tihar jest nazy­wa­ny Bhai Tika — Bło­go­sła­wień­stwem Bra­ta. Tego dnia sio­stry bło­go­sła­wią swo­ich bra­ci, wyko­nu­jąc rytu­ał ochra­nia­ją­cy ich przed zły­mi ducha­mi, ofia­ro­wu­jąc im wodę, kwia­ty, ryż i kadzi­dło, a następ­nie malu­jąc im na czo­le “tikę”. Bra­cia i sio­stry w każ­dej rodzi­nie powin­ni zgro­ma­dzić się razem tego dnia, ponie­waż zdro­wie i pomyśl­ność bra­ta w przy­szłym roku zale­ży od bło­go­sła­wień­stwa jego sio­stry. On sam ofia­ro­wu­je jej pre­zen­ty i odna­wia swo­ją przy­się­gę bra­ter­ską, w któ­rej obie­cu­je bro­nić jej honoru.Festiwal Tihar jest naj­ra­do­śniej­szym nepal­skim świę­tem — świę­tem odna­wia­nia rodzin­nych wię­zów, obcho­dzo­nym przy wypeł­nio­nych po zbio­rach ryżu spi­chler­zach, z nadzie­ją na dal­szą opie­kę dobrej bogi­ni Laksz­mi i innych miesz­kań­ców hin­du­istycz­ne­go uni­wer­sum.