menu open
patronite
HOME > Ekumenizm > w Polsce > Kiedyś Polska była globalnym pionierem ekumenizmu — 450 lat zgody sandomierskiej
Ekumenizm w Polsce

450 lat temu w Sandomierzu zawarto zgodę sandomierską. Ówczesne ustalenia, choć przerażająco krótkotrwałe, otrzymały drugie życie, które tli się w globalnej ekumenii do dziś. 

Kiedyś Polska była globalnym pionierem ekumenizmu — 450 lat zgody sandomierskiej

450 lat temu w San­do­mie­rzu zawar­to zgo­dę san­do­mier­ską. Ówcze­sne usta­le­nia, choć prze­ra­ża­ją­co krót­ko­trwa­łe, otrzy­ma­ły dru­gie życie, któ­re tli się w glo­bal­nej eku­me­nii do dziś. 

Nie­co póź­niej niż pla­no­wa­no, bo 5 lip­ca 2020 roku odby­ło się w San­do­mie­rzu otwar­cie wysta­wy „Zgo­da panów – zgo­da bra­ci”, upa­mięt­nia­ją­cej zawar­cie przed 450 laty ugo­dy mię­dzy przed­sta­wi­cie­la­mi trzech wyznań refor­ma­cyj­nych. Wysta­wę i uro­czy­stość przy­go­to­wa­ło mia­sto San­do­mierz oraz Muzeum Die­ce­zjal­ne.

Lute­ra­nie, refor­mo­wa­ni i bra­cia cze­scy nie poprze­sta­li na pod­pi­sa­niu pro­to­ko­łu róż­nic, ale osią­gnę­li poro­zu­mie­nie w kwe­stiach, któ­re do dziś wyda­ją się nie­moż­li­we mię­dzy róż­ny­mi wyzna­nia­mi chrze­ści­jań­ski­mi, tak­że w obrę­bie sze­ro­ko rozu­mia­ne­go pro­te­stan­ty­zmu.

Słusz­nie pod­kre­ślał dumę z eku­me­nicz­nej histo­rii swo­je­go mia­sta bur­mistrz Mar­cin Marzec, przy­wo­łu­jąc nie tyl­ko wiel­kie spo­tka­nie teo­lo­gicz­ne, ale po pro­stu dia­log, któ­ry prze­cież nie musiał się skoń­czyć jakim­kol­wiek suk­ce­sem, choć­by krót­ko­trwa­łym.

W wyda­rze­niu uczest­ni­czy­li spad­ko­bier­cy tra­dy­cji sygna­ta­riu­szy zgo­dy san­do­mier­skiej – bp Jerzy Samiec, zwierzch­nik Kościo­ła ewan­ge­lic­ko-augs­bur­skie­go, oraz pastor Sem­ko P. Koro­za, rad­ca duchow­ny Kon­sy­sto­rza Kościo­ła Ewan­ge­lic­ko-Refor­mo­wa­ne­go w RP. Obec­ny był rów­nież bp Krzysz­tof Nit­kie­wicz, ordy­na­riusz die­ce­zji san­do­mier­ski, oraz ks. Mar­cin Chy­la, pro­boszcz Para­fii Świę­tych Bra­ci Rów­nych Apo­sto­łom Cyry­la i Meto­de­go Pol­skie­go Auto­ke­fa­licz­ne­go Kościo­ła Pra­wo­sław­ne­go.

Oprócz bp. Jerze­go Sam­ca, któ­ry jest pre­ze­sem Pol­skiej Rady Eku­me­nicz­nej (PRE), obec­ny był rów­nież ks. dr Grze­gorz Giem­za, dyrek­tor Biu­ra PRE.

Wysta­wa w San­do­mie­rzu, choć nie­wiel­ka i pozba­wio­na mul­ti­me­dial­nych nowi­nek, to – zgod­nie z zapo­wie­dzia­mi gospo­da­rzy – nie jedy­ny akcent Roku Zgo­dy San­do­mier­skiej, jaki usta­no­wi­ły wła­dze San­do­mie­rza. O ile pozwo­li sytu­acja sani­tar­no-epi­de­micz­na mają odbyć się kolej­ne uro­czy­sto­ści.

Dziś w San­do­mie­rzu nie ma ani jed­nej para­fii ewan­ge­lic­kiej – czy to wyzna­nia augs­bur­skie­go czy refor­mo­wa­ne­go. Z Kościo­łów zrze­szo­nych w PRE jest tyl­ko Para­fia pra­wo­sław­na, któ­rą bp Jerzy Samiec odwie­dził przed roz­po­czę­ciem uro­czy­sto­ści. Aż trud­no sobie wyobra­zić, że w mie­ście i powie­cie, w któ­rym w XVI wie­ku ewan­ge­li­cy sta­no­wi­li potęż­ną siłę, nie ma dziś pra­wie żad­ne­go śla­du po ewan­ge­li­kach, ale czy na pew­no..?

Zgo­da san­do­mier­ska jako uni­ka­to­wy pro­jekt eku­me­nicz­ny, w któ­rym przy­ję­to zasa­dę pojed­na­nej róż­no­rod­no­ści tudzież jed­no­ści w róż­no­rod­no­ści wykro­czy­ła znacz­nie poza ramy pro­te­stan­ty­zmu i trwa­le prze­nik­nę­ła prak­tycz­nie wszyst­kie bila­te­ral­ne i mul­ti­la­te­ral­ne dia­lo­gi teo­lo­gicz­ne na płasz­czyź­nie lokal­nej, kra­jo­wej i mię­dzy­na­ro­do­wej.

To, co nie uda­ło się na dłuż­szą metę w San­do­mie­rzu 450 lat temu, choć tam zosta­ło zapo­cząt­ko­wa­ne, jest dziś stan­dar­dem eku­me­nicz­nych poszu­ki­wań. Jest to też powód do dumy, szcze­gól­nie dla spad­ko­bier­ców refor­ma­cji, ale też dla Pol­ski i regio­nu, któ­ry – sądząc po sło­wach i dekla­ra­cjach wło­da­rzy – jest auten­tycz­nie zain­te­re­so­wa­ny eks­po­no­wa­niem wie­lo­wy­zna­nio­wej tra­dy­cji miej­sca.

Pozo­sta­je pyta­nie, co uczy­nią Kościo­ły – ewan­ge­lic­ko-augs­bur­ski i ewan­ge­lic­ko-refor­mo­wa­ny – tudzież ośrod­ki aka­de­mic­kie zwią­za­ne z pro­te­stan­ty­zmem oby­dwu tra­dy­cji (Chrze­ści­jań­ska Aka­de­mia Teo­lo­gicz­na w War­sza­wie i Ewan­ge­li­kal­na Wyż­sza Szko­ła Teo­lo­gicz­na) albo Pol­ska Rada Eku­me­nicz­na, aby pamięć i poten­cjał twór­czy zgo­dy san­do­mier­skiej nie musiał cze­kać kolej­nej deka­dy do uro­czy­ste­go upa­mięt­nie­nia?

Sam fakt, że uro­czy­stość współ­or­ga­ni­zo­wa­ła die­ce­zja rzym­sko­ka­to­lic­ka, a obec­ni byli nie tyl­ko lute­ra­nie i refor­mo­wa­ni z War­sza­wy czy Łodzi, poka­zu­je eku­me­nicz­ne zain­te­re­so­wa­nie tema­tem ugo­dy, więc tym bar­dziej jesz­cze więk­szą odpo­wie­dzial­ność powin­ni dziś poczuć wła­śnie ewan­ge­li­cy, aby zacho­wu­jąc eku­me­nicz­ny poten­cjał zgo­dy san­do­mier­skiej, mogli na nowo odkryć coś dla sie­bie, co uka­że wyjąt­ko­wość każ­dej z tra­dy­cji.

» Wię­cej o uro­czy­sto­ści w San­do­mie­rzu na por­ta­lu ewangelicy.pl

Gale­ria
POLECANE

200-lecie Towarzystwa Biblijnego w Polsce — rozmowa z dyr. Małgorzatą Platajs
Dariusz Bruncz
03.06.2016

200 lat teologii uniwersyteckiej w Warszawie
Redakcja
12.11.2016

“Daj mi pić” — Powszechny Tydzień Modlitwy o Jedność Chrześcijan
Dariusz Bruncz
04.01.2015

“Czy jest na sali nowy Luter?”
arezius
13.05.2017
Ekumenizm.pl działa dzięki swoim Czytelnikom!
Wesprzyj nas
Portal ekumenizm.pl działa na zasadzie charytatywnej pracy naszej redakcji. Zachęcamy do wsparcia poprzez darowizny i Patronite.
Wesprzyj nas