350 lat Powszechnego Modlitewnika (Book of Common Prayer)

Czym jest Powszech­ny Modli­tew­nik dla angli­ka­nów? Trud­no o ana­lo­gię do innych wyznań chrze­ści­jań­skich. Ani Mały Kate­chizm ks. dr. Mar­ci­na Lutra, ani Kate­chizm Kościo­ła Kato­lic­kie­go, kan­cjo­na­ły i psał­te­rze róż­nych tra­dy­cji nie odda­ją w peł­ni tego, czym jest Book of Com­mon Pray­er dla 85 milio­nów angli­ka­nów na świe­cie. To zde­cy­do­wa­nie wię­cej niż modli­tew­nik czy zbiór tek­stów litur­gicz­nych – to wyznacz­nik angli­kań­skiej toż­sa­mo­ści, nić łączą­ca angli­ka­nizm, czy lepiej, angli­ka­ni­zmy pośród wszyst­kich napięć, schizm i róż­nych opi­nii. BCP obcho­dzi wła­śnie 350. uro­dzi­ny.

Przez spe­cja­li­stów od angiel­skiej lite­ra­tu­ry BCP sta­wia­na jest zaraz obok twór­czo­ści Sha­ke­spe­ara i Biblii św. Jaku­ba jako jeden z klu­czo­wych pomni­ków angiel­skiej lite­ra­tu­ry. BCP jest zbio­rem ksiąg – w tym modlitw na róż­ne pory dnia, dni tygo­dnia i świę­ta, to tak­że kanon litur­gii eucha­ry­stycz­nej i wie­le innych nośni­ków angli­kań­skiej ducho­wo­ści, pie­lę­gno­wa­nej do dziś. BCP był wzna­wia­ny kil­ka­krot­nie (za każ­dym razem towa­rzy­szy­ły temu kon­tro­wer­sje i to nie tyl­ko natu­ry teo­lo­gicz­nej), uno­wo­cze­śnia­ny i oczy­wi­ście tłu­ma­czo­ny na wie­le języ­ków. Z jego bogac­twa korzy­sta­li nie tyl­ko angli­ka­nie, ale rów­nież lute­ra­nie i sta­ro­ka­to­li­cy, któ­rzy zapo­ży­cza­li nie­któ­re tre­ści do wła­snych litur­gii.

Modli­tew­nik powstał w nie­spo­koj­nych cza­sach. Co praw­da 350. uro­dzi­ny obcho­dzi ofi­cjal­na, obo­wią­zu­ją­ca wciąż wer­sja z 1662 roku, to jed­nak pierw­szy modli­tew­nik wyda­no już w 1549 roku za krót­kie­go pano­wa­nia pierw­sze­go, pro­te­stanc­kie­go kró­la Edwar­da VI. Auto­rem BCP był pierw­szy angli­kań­ski arcy­bi­skup Can­ter­bu­ry, Tho­mas (Tomasz) Cran­mer. Nowe wyda­nie, któ­re uka­za­ło się trzy lata póź­niej w swo­jej wymo­wie teo­lo­gicz­nej bliż­sze było tra­dy­cji ewan­ge­lic­ko-refor­mo­wa­nej, jed­nak jego użyt­ko­wa­nie trwa­ło zale­d­wie kil­ka mie­się­cy, gdyż po śmier­ci Edwar­da i epi­zo­dycz­nym pano­wa­niu Joan­ny Grey, tron obję­ła Maria I Tudor, któ­ra dopro­wa­dzi­ła do restau­ra­cji rzym­skie­go kato­li­cy­zmu jako reli­gii panu­ją­cej. Po jej śmier­ci (1558) tron obję­ła jej przy­rod­nia sio­stra Elż­bie­ta I Tudor, któ­ra w 1559 przy­wró­ci­ła modli­tew­nik, oczysz­cza­jąc go z refor­mo­wa­nych ele­men­tów i przy­wra­ca­jąc nie­któ­re, kato­lic­kie zwy­cza­je. Kolej­ne, więk­sze zmia­ny nastę­po­wa­ły kolej­no za pano­wa­nia Jaku­ba I Stu­ar­ta w 1604 i w 1662 roku, zale­d­wie dwa lata po przy­wró­ce­niu monar­chii po pury­tań­skiej rewo­lu­cji i za pano­wa­nia Karo­la II, któ­ry na łożu śmier­ci prze­szedł na rzym­ski kato­li­cyzm.

2 maja br. z oka­zji 350. rocz­ni­cy BCP w lon­dyń­skiej kate­drze św. Paw­ła odpra­wio­no uro­czy­ste nie­szpo­ry z udzia­łem arcy­bi­sku­pa Can­ter­bu­ry Rowa­na Wil­liam­sa oraz przed­sta­wi­cie­li sto­wa­rzy­szeń krze­wią­cych zna­jo­mość BCP na róż­nych kon­ty­nen­tach. Obcho­dy 350-lecia BCP zbie­ga­ją się z 60. Rocz­ni­cą obję­cia tro­nu przez Elż­bie­tę II – z tych oka­zji w Pała­cu Lam­beth, ofi­cjal­nej sie­dzi­bie arcy­bi­sku­pa Can­ter­bu­ry otwar­to wysta­wę, na któ­rej poka­zy­wa­ny jest m.in. egzem­plarz BCP z 1549 roku oraz kopia uży­wa­na pod­czas ślu­bu kró­lo­wej Wik­to­rii.

BCP po pol­sku

W latach 30. XX wie­ku ist­niał poja­wi­ło się tłu­ma­cze­nie BCP na język pol­ski – modli­tew­ni­ki były dwu­ję­zycz­ne, jed­nak nigdy nie poja­wił się modli­tew­nik przy­go­to­wa­ny z myślą o Pola­kach. To się jed­nak zmie­ni. Pomy­sło­daw­cy epi­sko­pal­ne­go blo­ga Don’t Sho­ot The Pro­phet – Jaro­sław Kubac­ki i Łukasz Linie­wicz, któ­rzy w mar­cu zor­ga­ni­zo­wa­li w Kra­ko­wie spo­tka­nie poświę­co­ne pozna­wa­niu epi­sko­pa­lia­ni­zmu oraz moż­li­wo­ści powsta­nia wspól­no­ty epi­sko­pal­nej w Pol­sce, przy­go­to­wu­ją pol­skie tłu­ma­cze­nie Modlitw Poran­nych i Wie­czor­nych. Naj­praw­do­po­dob­niej powsta­nie też wer­sja dźwię­ko­wa w for­mie pod­ca­stu na wzór epi­sko­pal­nej BCP.

: : Book of Com­mon Pray­er onli­ne

: : Two­rząc histo­rię — epi­sko­pa­lia­nie w Pol­sce?