Niedziela Prawosławia — Triumf Ortodoksji

“Następ­ne­go dnia chciał udać się do Gali­lei; i spo­tkał Fili­pa, i rzekł do nie­go: Pójdź za mną! A Filip był z Bet­sa­idy, mia­sta Andrze­ja i Pio­tra. Filip spo­tkał Nata­na­ela i rzekł do nie­go: Zna­leź­li­śmy tego, o któ­rym pisał w zako­nie Moj­żesz, a tak­że pro­ro­cy: Jezu­sa, syna Józe­fa, z Naza­re­tu. Wte­dy Nata­na­el rzekł do nie­go: Czy z Naza­re­tu może być coś dobre­go? Filip na to: Pójdź i zobacz! A gdy Jezus ujrzał Nata­na­ela, idą­ce­go do nie­go, rzekł o nim: Oto praw­dzi­wy Izra­eli­ta, w któ­rym nie ma fał­szu. Rze­cze mu Nata­na­el: Skąd mnie znasz? Odpo­wie­dział mu Jezus i rzekł: Zanim cię zawo­łał Filip, widzia­łem cię, gdy byłeś pod drze­wem figo­wym. Odpo­wie­dział mu Nata­na­el: Mistrzu! Ty jesteś Synem Bożym, Ty jesteś kró­lem Izra­ela. A Jezus odpo­wia­da­jąc, rzekł do nie­go: Czy dla­te­go wie­rzysz, że powie­dzia­łem ci, iż cię widzia­łem pod figo­wym drze­wem? Ujrzysz więk­sze rze­czy niż to. Powie­dział też do nie­go: Zapraw­dę, zapraw­dę, powia­dam wam, ujrzy­cie nie­bo otwar­te i anio­łów Bożych wstę­pu­ją­cych i zstę­pu­ją­cych na Syna Czło­wie­cze­go.” J 1,43–51

Gdy koń­czy się pierw­szy tydzień Wiel­kie­go Postu, tydzień wzmo­żo­nej modli­twy i asce­tycz­nych zma­gań, nastę­pu­je pierw­sza nie­dzie­la Wiel­kie­go Postu – nie­dzie­la Trium­fu Pra­wo­sła­wia. W tym dniu Cer­kiew pra­wo­sław­na wspo­mi­na­jąc wyda­rze­nia, któ­re dopro­wa­dzi­ły do osta­tecz­ne­go usta­no­wie­nia dogma­tów pra­wo­sław­nych, pra­gnie pod­bu­do­wać ducho­wo i pocie­szyć swo­ich wier­nych owym ducho­wym świę­tem Trium­fu Praw­dzi­wej Wia­ry.

Świę­to to zosta­ło usta­no­wio­ne w 843 r. w Kon­stan­ty­no­po­lu na pamiąt­kę zwy­cię­stwa nad here­zją iko­no­kla­zmu, któ­ra wstrzą­snę­ła całym Kościo­łem Chry­stu­so­wym. Pierw­szy etap spo­rów iko­no­kla­stycz­nych przy­padł na rok 726, gdy to cesarz Leon III Izau­ryj­czyk wystą­pił prze­ciw­ko kul­to­wi ikon i roz­po­czął ciąg dokucz­li­wych prze­śla­do­wań, kres któ­rym poło­ży­ła cesa­rzo­wa Ire­na w 780 roku. Sta­no­wi­sko zwo­len­ni­ków ikon pod­trzy­mał rów­nież VII Sobór Powszech­ny, któ­ry odbył się w Nicei. Zgod­nie z posta­no­wie­nia­mi tego sobo­ru cześć odda­wa­na świę­tym iko­nom nie jest bał­wo­chwal­stwem, wobec cze­go iko­ny powin­ny pozo­sta­wać w świą­ty­niach i nale­ży odda­wać im taką samą cześć, jaka odda­wa­na jest innym sym­bo­lom reli­gij­nym. Jed­no­cze­śnie Cer­kiew zazna­czy­ła róż­ni­cę mię­dzy nabo­żeń­stwem, jakie przy­na­le­ży jedy­nie Wszech­mo­gą­ce­mu Bogu, a czcią, któ­ra odda­wa­na jest Boga­ro­dzi­cy, świę­tym, świę­te­mu Krzy­żo­wi, czy też świę­tym reli­kwiom.

Wkrót­ce jed­nak nastał dru­gi okres prze­śla­do­wa­nia ikon, zapo­cząt­ko­wa­ny w 815 r. przez Leona V Armeń­czy­ka. Trwał on do 842 r., gdy kult ikon zosta­ły ponow­nie, tym razem już na sta­łe, przy­wró­co­ny przez patriar­chę Meto­de­go i cesa­rzo­wą Teo­do­rę na sobo­rze w Kon­stan­ty­no­po­lu. To wła­śnie osta­tecz­ne zwy­cię­stwo świę­tych ikon jest świę­tem Trium­fu Pra­wo­sła­wia. Poprzez to świę­to Cer­kiew pod­kre­śla jed­no­cze­śnie Triumf Praw­dzi­wej Wia­ry, jej zwy­cię­stwa nad wszyst­ki­mi bez­boż­ny­mi here­zja­mi, fał­szy­wy­mi nauka­mi i schi­zma­mi. Dla­te­go też mówi­my, że tego dnia świę­tu­je­my zwy­cię­stwo poj­mo­wa­ne nie w kate­go­riach ludz­kich, lecz upa­mięt­nia­my wyda­rze­nie, któ­re ode­gra­ło waż­ną rolę w naszej wie­rze, któ­re mia­ło wiel­ki wpływ na ducho­wość całej ludz­ko­ści.

Duch nabo­żeń­stwa pierw­szej nie­dzie­li Wiel­kie­go Postu jest duchem nie­biań­skiej pro­kla­ma­cji nadziei i ufno­ści w Bogu. Jest to radość odno­wy Cer­kwi i jej nauki po wie­lu ofiar­nych zma­ga­niach z here­zja­mi. Świę­to Orto­dok­sji jest odda­niem czci wszyst­kim tym, któ­rzy wal­czy­li za pra­wą wia­rę, odda­li za nią swo­je życie, a jed­no­cze­śnie jest świę­tem wszyst­kich wier­nych, któ­rzy w cza­sach obec­nych idą śla­da­mi swo­ich poprzed­ni­ków i odnaj­du­ją w Świę­tym Pra­wo­sła­wiu bło­go­sła­wień­stwo, obec­ność Trój­je­dy­ne­go Boga, Boga­ro­dzi­cy, męczen­ni­ków i wszyst­kich świę­tych.

hie­rom­nich Tymo­te­usz (Saw­czuk)

Tekst uka­zał się w mar­co­wym wyda­niu Wia­do­mo­ści PAKP.