Ponownie o tłumaczeniach tekstów liturgicznych

Kato­li­cy obrząd­ku rzym­skie­go w Pol­sce, na Mszy w noc Boże­go Naro­dze­nia mogli wysłu­chać frag­ment z Ewan­ge­lii wg św. Łuka­sza, koń­czą­cy się sło­wa­mi o anio­łach gło­szą­cych chwa­łę Bogu i pokój „ludziom, w któ­rych ma upodo­ba­nie”. Czy to na pew­no wła­ści­we w tym miej­scu i cza­sie tłu­ma­cze­nie? Ory­gi­nał grec­ki ewan­ge­lii uży­wa w tym miej­scu sło­wa eudo­kia. Poza tym frag­men­tem (Łk 2,15) wystę­pu­je ono w Nowym Testa­men­cie jesz­cze 8 razy.

Biblia Tysiąc­le­cia, na któ­rej opar­ty jest lek­cjo­narz mszal­ny w języ­ku pol­skim, w nie­któ­rych z nich tłu­ma­czy je wła­śnie jako upodo­ba­nie (Mt 11,26 – pery­ko­pa na 14 nie­dzie­lę zwy­kłą, rok A). W innych mówi jedy­nie o woli (Ef 1,5 – 15 Nie­dzie­la zwy­kła, rok B), ale jest też takie gdzie pozo­sta­je przy dobrej woli (Flp 1,15).

Dys­ku­to­wa­ny frag­ment z pery­ko­py ewan­ge­licz­nej na Paster­kę, redak­to­rzy Biblii Tysiąc­le­cia opa­trzy­li przy­pi­sem wyja­śnia­ją­cym, że nowe tłu­ma­cze­nie jest lep­sze, „z racji nastę­pu­ją­cej: w kon­tek­ście są opie­wa­ne przy­mio­ty Boga. Naro­dzi­ny Syna Boże­go — to wyraz upodo­ba­nia sobie Boga w ludziach”. Wyja­śnie­nie takie sobie. Co jed­nak może być dopusz­czal­ne w przy­pad­ku tłu­ma­czy i redak­to­rów jed­nej z wie­lu edy­cji biblij­nych, nie­ko­niecz­nie musi być tak samo sto­sow­ne w przy­pad­ku tłu­ma­cze­nia na potrze­by lek­cjo­na­rza.

W mar­cu minie 7 lat od wyda­nia instruk­cji Kon­gre­ga­cji Kul­tu Boże­go Litur­giam authen­ti­cam, doty­czą­cej sto­so­wa­nia języ­ków naro­do­wych przy wyda­wa­niu ksiąg litur­gicz­nych dla obrząd­ku rzym­skie­go. W odnie­sie­niu do lek­cjo­na­rza czy­ta­my tam mię­dzy inny­mi: „Nale­ży doło­żyć sta­rań, aby prze­kła­dy były dosto­so­wa­ne do takie­go zro­zu­mie­nia miejsc biblij­nych, któ­re prze­ka­za­ła prak­ty­ka litur­gicz­na i tra­dy­cja Ojców Kościo­ła, zwłasz­cza gdy cho­dzi o tek­sty o wiel­kim zna­cze­niu, jak psal­my i czy­ta­nia sto­so­wa­ne w szcze­gól­nie uro­czy­stych cele­bra­cjach roku litur­gicz­ne­go (…)Dla­te­go nale­ży uwzględ­nić wyda­nie Nowej Wul­ga­ty, gdyż spo­śród róż­nych wer­sji, jakie mogą być uwzględ­nio­ne, trze­ba uznać za naj­bar­dziej sto­sow­ną tę, któ­ra wyra­ża spo­sób, w jaki zgod­nie ze zwy­cza­jem tekst został odczy­ta­ny i przy­ję­ty w łaciń­skiej tra­dy­cji litur­gicz­nej.”(LA 41, podkr. moje). Nowa Wul­ga­ta w tym frag­men­cie opi­su naro­dzin Jezu­sa pozo­sta­ła nie­zmie­nio­na w sto­sun­ku do swo­jej sta­rej, przed­so­bo­ro­wej edy­cji i mówi o homi­ni­bus bonae volun­ta­tis (ludziach dobrej woli).

Zatem chy­ba już dość zwle­ka­nia i czas na wyko­na­nie zale­ceń instruk­cji. W cale nie trze­ba cze­kać na nowe wyda­nie lek­cjo­na­rza. W latach wpro­wa­dza­nia poso­bo­ro­wych zmian w litur­gii, przy znacz­nie skrom­niej­szych środ­kach tech­nicz­nych pozo­sta­ją­cych wte­dy do dys­po­zy­cji, radzo­no sobie nie z taki­mi pro­ble­ma­mi jak zmia­na jed­ne­go, krót­kie­go wer­su. A spra­wa jest pil­na bo to podob­no lep­sze tłu­ma­cze­nie stwa­rza nie­przy­jem­ny zgrzyt ze śpie­wa­nym chwi­lę wcze­śniej (jak i w nie­mal każ­dą nie­dzie­lę i świę­to) hym­nem aniel­skim z mszal­ne­go ordo: Chwa­ła na wyso­ko­ści Bogu a na zie­mi pokój ludziom dobrej woli.