400 lat edynburskiego Greyfriars Kirk

O Bob­bym zro­bi­ło się gło­śno w dru­giej poło­wie XIX w. Pie­sek nie­mal z dnia na dzień stał się edyn­bur­skim cele­bry­tą. Wieść gmin­na nie­sie, że przez 14 lat strzegł gro­bu swo­je­go wła­ści­cie­la – poli­cjan­ta Joh­na Graya – na para­fial­nym cmen­ta­rzu. Skye ter­rier doko­nał żywo­ta w 1872 r. Miał 16 lat. W dowód uzna­nia za oka­za­ną lojal­ność pies został pocho­wa­ny tuż obok swo­je­go pana. Nie­opo­dal zaś, u zbie­gu Can­dle­ma­ker Row i Geo­r­ge IV Brid­ge, posta­wio­no mu pomnik, jed­ną z naj­sym­pa­tycz­niej­szych atrak­cji tury­stycz­nych mia­sta. Pomnik stoi na tle pubu nazwa­ne­go – a jak­że – na cześć Bobby’ego.

Sym­pa­tycz­ny Skye ter­rier na sta­łe wpi­sał się też w kul­tu­rę popu­lar­ną za spra­wą ksią­żek i fil­mów mu świę­co­nych.

Przy­ko­ściel­ny cmen­tarz to z kolei miej­sce piel­grzy­mek fanów Harry’ego Pot­te­ra odkąd J.K. Row­ling ujaw­ni­ła, że napi­sy na nagrob­nych pły­tach zain­spi­ro­wa­ły ją do nada­nia toż­sa­mo­ści nie­któ­rym boha­te­rom ksią­żek o mło­dym cza­ro­dzie­ju.

Tury­sta może więc odwie­dzić grób zmar­łe­go w 1806 r.  Tho­ma­sa Rid­del­la i jego syna, tak­że Tho­ma­sa, któ­ry zmarł czte­ry lata wcze­śniej, w wie­ku zale­d­wie 26 lat. To dzię­ki nim naro­dził się Tom Rid­dle, zna­ny bar­dziej jako Lord Vol­de­mort.

Nekro­po­lia Grey­friars to tak­że miej­sce wiecz­ne­go spo­czyn­ku Wil­lia­ma McGo­na­gal­la, ponoć naj­gor­sze­go poety, jakie­go Szko­cja dała świa­tu. Jego nazwi­skiem J.K. Row­ling obda­rzy­ła prof. Mine­rvę  McGo­ne­gall, gło­wę Gryf­fin­do­ru, jed­ne­go z czte­rech domów w Szko­le Magii i Cza­ro­dziej­stwa w Hogwar­cie.

Podob­no przy­ko­ściel­ny cmen­tarz zain­spi­ro­wał też wygląd miej­sca wiecz­ne­go spo­czyn­ku rodzi­ców Harry’ego w Godric’s Hol­low. Być może sta­ło się to w pobli­skiej kawiar­ni Ele­phant House, w któ­rej szkoc­ka pisar­ka two­rzy­ła swo­je dzie­ła.

Nazwa kościo­ła nawią­zu­je do fran­cisz­kań­skie­go klasz­to­ru, któ­ry znaj­do­wał się w tym miej­scu. Klasz­tor roz­wią­za­no w 1560 r., a jego zie­mie prze­ka­za­no Marii, kró­lo­wej Szko­tów. Monar­chi­ni prze­ka­za­ła je mia­stu pod nowy cmen­tarz. Przy­ko­ściel­ną nekro­po­lię zało­żo­no w 1562 r. Zastą­pi­ła cmen­tarz przy naj­waż­niej­szym edyn­bur­skim koście­le – High Kirk of St. Giles’.

Pod koniec XVI w. oce­nio­no, że mia­sto potrze­bu­je nowe­go kościo­ła. Pra­ce roz­po­czę­to w 1602 r. Grey­friars Kirk jest pierw­szym kościo­łem wybu­do­wa­nym w Edyn­bur­gu od cza­su Refor­ma­cji. Do użyt­ku został odda­ny w Boże Naro­dze­nia 1620 r.

W 1638 r. na pla­cu przed kościo­łem szkoc­cy ary­sto­kra­ci i duchow­ni pod­pi­sa­li „Nowe Przy­mie­rze” usta­na­wia­jąc reli­gij­no-poli­tycz­ny ruch o cha­rak­te­rze pre­zbi­te­riań­skim, sta­wia­ją­cy sobie za zada­nie ochro­nę toż­sa­mo­ści szkoc­kie­go Kir­ku. Począt­ko­wo przed­sta­wi­cie­le ruchu sta­li po stro­nie par­la­men­tu, osta­tecz­nie jed­nak doszli do poro­zu­mie­nia z Karo­lem II Stu­ar­tem. Kres The Conve­nan­ters poło­żył Oli­wier Crom­well.

W pierw­szej poło­wie XX w.  edyn­bur­skie Sta­re Mia­sto moc­no się wylud­ni­ło, kościo­ły opu­sto­sza­ły a para­fie zosta­ły przy­łą­czo­ne do Grey­friars Kirk. W 1979 r. kon­gre­ga­cja połą­czy­ła się z High­land Tol­bo­oth St Joh­n’s Church na Mili Kró­lew­skiej. Połą­czo­na para­fia użyt­ku­je kościół Grey­friars, w któ­rym odby­wa­ją się nabo­żeń­stwa zarów­no po angiel­sku, jak i w szkoc­kim gaelic­kim (jedy­na tego typu para­fia Kościo­ła Szkoc­ki na wscho­dzie kra­ju).

W 2002 r., w Świę­to Zesła­nia Ducha Świę­te­go, trzy edyn­bur­skie kon­gre­ga­cje – Grey­friars Kirk (Kościół Szko­cji), St. Columba’s by the Castle (Szkoc­ki Kościół Epi­sko­pal­ny) i Augu­sti­ne Uni­ted Church (Zjed­no­czo­ny Kościół Refor­mo­wa­ny) pod­pi­sa­ły eku­me­nicz­ne przy­mie­rze zobo­wią­zu­jąc się do wspól­nej pra­cy i modli­twy, by „zazna­czyć wspól­ną, pozy­tyw­ną i pro­gre­syw­ną obec­ność chrze­ści­jan w cen­trum Edyn­bur­ga”.

Od 2003 r. dusz­pa­ste­rzem Grey­friars Kirk jest ks. Richard Fra­zer.

---

Gale­ria