Zreformować wybór biskupów w Anglii

Decy­zja ogła­sza­na jest po uzy­ska­niu zgo­dy Gło­wy Pań­stwa, a więc Kró­la, któ­ry jest naczel­nym zarząd­cą Kościo­ła Anglii.

Ponie­waż Kościół Anglii jest Kościo­łem usta­no­wio­nym (esta­bli­shed Church) wybór jego bisku­pek i bisku­pów wciąż odby­wa się w ramach zło­żo­nej pro­ce­du­ry i cere­mo­nia­łu, jed­nak dzię­ki zmia­nom wpro­wa­dzo­nym kil­ka­dzie­siąt lat temu i ostat­nio w 2019 roku, o czym infor­mo­wał ekumenizm.pl, wpływ pań­stwa na nomi­na­cje bisku­pie jest coraz mniej­szy, a wręcz sym­bo­licz­ny. Wśród rodzi­ny Kościo­łów angli­kań­skich Kościół Anglii jest ewe­ne­men­tem, ponie­waż bisku­pów nie wybie­ra­ją Synod Gene­ral­ny czy struk­tu­ry die­ce­zjal­ne, a połą­cze­nie tych­że pod nad­zo­rem pry­ma­sów i pod czuj­nym okiem kan­ce­la­rii pre­mie­ra.

I cho­ciaż od wie­lu lat toczy się dys­ku­sja nad odse­pa­ro­wa­niem Kościo­ła Anglii od pań­stwa to na sto­le nie leży żad­na liczą­ca się pro­po­zy­cja, ani nie ma też poli­tycz­nej woli, by to zmie­nić. Nie ozna­cza to, że pro­po­zy­cje zmian nie są wno­szo­ne – jed­na z nich wła­śnie wyszła z Izby Bisku­pów, a doty­czy Kró­lew­skiej Komi­sji Nomi­na­cyj­nej (Crown Nomi­na­tions Com­mis­sion, CNC).

Pro­po­no­wa­ne zmia­ny wywo­ła­ły kry­zys zaufa­nia w gro­nie CNC, ale są też wyni­kiem kry­zy­su, gdy CNC nie zdo­ła­ła wybrać bisku­pów dla die­ce­zji Ely i Car­li­se.

Jak wybie­ra się bisku­pa lub biskup­kę?

Po stwier­dze­niu wakan­su na urzę­dzie bisku­pa die­ce­zjal­ne­go roz­po­czy­na się pro­ces wybo­ru następ­cy bądź następ­czy­ni, ponie­waż od 2015 roku Kościół Anglii udzie­la sakry bisku­piej tak­że kobie­tom. W die­ce­zji, któ­rej doty­czy wybór roz­po­czy­na­ją się kon­sul­ta­cje, któ­re nad­zo­ru­je jeden z dwóch pry­ma­sów metro­po­li­tów (Anglia podzie­lo­na jest dwie pro­win­cje – Can­ter­bu­ry i York). Głów­ne decy­zje podej­mu­je CNC, skła­da­ją­ca się z 14 osób – sze­ścio­ro z nich to człon­ko­wie zmien­ni pocho­dzą­cy z danej die­ce­zji, kolej­ne sześć osób wybie­ra­nych jest przez Synod Gene­ral­ny Kościo­ła Anglii. Pozo­sta­łych dwóch człon­ków to pry­ma­si – arcy­bi­skup Can­ter­bu­ry i arcy­bi­skup Yor­ku.

W skład komi­sji wcho­dzi jesz­cze sekre­tarz arcy­bi­sku­pów ds. nomi­na­cji i sekre­tarz ds. nomi­na­cji Pre­mie­ra, jed­nak zarów­no jeden, jak i dru­gi czło­nek komi­sji nie bie­rze udzia­łu w gło­so­wa­niu.

Aby wybór bisku­pa był sku­tecz­ny dana kan­dy­dat­ka lub kan­dy­dat musi uzy­skać w taj­nym gło­so­wa­niu co naj­mniej 10 z 14 gło­sów. Jeśli ktoś się wstrzy­ma od gło­su to wów­czas wybór jest utrud­nio­ny, bowiem licz­ba 10 gło­sów jest wciąż wyma­ga­na. Ozna­cza to, że biskup­ka lub biskup musi uzy­skać 71% gło­sów gre­mium. Z kolei bisku­pi sufra­ga­nii w danej die­ce­zji wybie­ra­ni są po uzy­ska­niu reko­men­da­cji bisku­pa die­ce­zjal­ne­go wspie­ra­ne­go przez Gru­pę Dorad­czą.

Fakt, że ostat­nio CNC nie uda­ło się obsa­dzić dwóch die­ce­zji wywo­łał kon­ster­na­cję i pyta­nia o efek­tyw­ność pro­ce­su. Do akcji przy­stą­pi­ła rada dorad­cza pod prze­wod­nic­twem biskup­ki Lon­dy­nu Sarah Mul­lal­ly. Gru­pa przed­ło­ży­ła Izbie Bisku­pów pro­po­zy­cję, aby zmie­nić pro­ce­du­rę wybo­ru tak, aby gło­so­wa­nie było jaw­ne, a wybór był sku­tecz­ny, jeśli dana kan­dy­dat­ka lub kan­dy­dat uzy­ska­ją 60% gło­sów w CNC, czy­li osiem. Dodat­ko­wo wg pro­po­no­wa­nych zmian arcy­bi­skup Can­ter­bu­ry miał­by dodat­ko­wy głos w razie impa­su, a gło­sy wstrzy­mu­ją­ce się nie były­by liczo­ne w gło­so­wa­niu.

Dodat­ko­wo poja­wia­ją się gło­sy, że skład CNC nie odda­je róż­no­rod­no­ści etnicz­nej Kościo­ła. Pro­po­zy­cje przy­ję­te przez Izby Bisku­pów spo­tka­ły się z iry­ta­cją czę­ści człon­ków CNC, w tym Chri­sti­ny Baron, któ­ra ma naj­dłuż­szy staż pra­cy w CNC. Co do meri­tum spra­wy Baron nie skry­ty­ko­wa­ła pro­po­zy­cji, ale pod­kre­śli­ła, że wyszła ona bez jakiej­kol­wiek kon­sul­ta­cji z człon­ka­mi wybra­nej dwa lata temu CNC. Spra­wa ma dru­gie dno, gdyż kon­flikt może prze­ło­żyć się na wynik gło­so­wa­nia w Syno­dzie nad doku­men­tem Living in Love and Faith (Żyjąc w miło­ści i wie­rze), któ­ry doty­czy bło­go­sła­wie­nia par jed­no­pł­cio­wych w Koście­le i sta­no­wi­ska Kościo­ła Anglii ws. sek­su­al­no­ści. Tekst ten wciąż pola­ry­zu­je wier­nych, kler i Izbę Bisku­pów Kościo­ła Anglii.

Bisku­pi zaapro­bo­wa­li pro­po­zy­cje zmian w wybo­rze nowych zwierzch­ni­ków die­ce­zji, a bp Mul­lal­ly zapo­wie­dzia­ła, że teraz roz­pocz­nie się pro­ces kon­sul­ta­cji z człon­ka­mi CNC. Kwe­stia sta­nie na kolej­nej sesji Syno­du Gene­ral­ne­go w lutym 2025 r.

Zmia­ny tak­że na Ławie Bisku­piej w Izbie Lor­dów

Kwe­stia wybo­ru bisku­pów nie jest jedy­ną spra­wą do zała­twie­nia w kon­tek­ście rela­cji pań­stwo-Kościół. Gdy Kościół Anglii zde­cy­do­wał się na kon­se­kro­wa­nie kobiet na bisku­pów powsta­ło pyta­nie, kie­dy pierw­sza z nich zasią­dzie w Izbie Lor­dów, gdzie Kościół Anglii, któ­ry posia­da 42 die­ce­zje, ma zagwa­ran­to­wa­ne 26 miejsc, w tym pięć zare­zer­wo­wa­ne jest kolej­no dla die­ce­zji Can­ter­bu­ry, York, Lon­don, Dur­ham oraz Win­che­ster.

Pozo­sta­łe 21 miejsc przy­zna­wa­ne jest bisku­pom die­ce­zjal­nym według star­szeń­stwa peł­nio­ne­go urzę­du (z pomi­nię­ciem bisku­pów dwóch die­ce­zji poza gra­ni­ca­mi Anglii – die­ce­zja euro­pej­ska Gibral­ta­ru oraz Sodor and Man), a ponie­waż kobie­ty bisku­pa­mi mogą być od nie­daw­na, zde­cy­do­wa­no się na skró­ce­nie ich dro­gi do Izby Lor­dów poprzez spe­cjal­ną regu­la­cję Lords Spi­ri­tu­al (Women) Act 2015, któ­re­go waż­ność mia­ła koń­czyć się w maju 2025 roku. Zgod­nie z nią w razie zwol­nie­nia się miej­sca w Izbie Lor­dów przy­słu­gu­je ono biskup­ce. Obec­nie w Izbie Lor­dów zasia­da sześć bisku­pek, w tym jed­na z urzę­du (bp Sarah Mul­lal­ly z Lon­dy­nu).

Lider­ka Izby Lor­dów baro­no­wa Basil­don Ange­la Smith wnio­sła pro­jekt popraw­ki, wydłu­ża­ją­cą usta­wę z 2015 roku o kolej­ne pięć lat, a więc do 2030 roku.

Oce­nia się, że przy­ję­cie nowe­li­za­cji nie powin­no napo­tkać na więk­szy opór poza tymi par­la­men­ta­rzy­sta­mi, któ­rzy z zasa­dy doma­ga­ją się usu­nię­cia bisku­pów angli­kań­skich z Izby Lor­dów jako histo­rycz­ne­go prze­żyt­ku.

» Szcze­gó­ło­we Infor­ma­cje o Bisku­pach w Izbie Lor­dów