Przygotowania do rozpoczęcia nowego Soboru

Po raz kolej­ny roz­po­czę­to przy­go­to­wa­nia do zwo­ła­nia Wiel­kie­go i Świę­te­go Sobo­ru wszech­pra­wo­sław­ne­go. Patriar­cha eku­me­nicz­ny roze­słał wczo­raj wszyst­kim zwierzch­ni­kom kano­nicz­nych Cer­kwi pra­wo­sław­nych listy z zapro­sze­niem na spo­tka­nia przy­go­to­waw­cze, któ­re mają się odbyć w czerw­cu i grud­niu br. W liście poda­no 10 tema­tów, któ­ry­mi ma się zająć przy­szły Sobór.

Decy­zja patriar­chy Bar­tło­mie­ja sta­no­wi reali­za­cję posta­no­wień kon­fe­ren­cji zwierzch­ni­ków pra­wo­sław­nych zebra­nych w Kon­stan­ty­no­po­lu (Istam­buł) w paź­dzier­ni­ku ub. r. Sobór ma dać odpo­wiedź na pyta­nia zgro­ma­dzo­ne w cią­gu wie­ków, któ­re coraz wyraź­niej sta­ją przed poszcze­gól­ny­mi Cer­kwia­mi w zmie­nia­ją­cej się rze­czy­wi­sto­ści.

W szcze­gól­ny spo­sób listy patriar­chal­ne wymie­nia­ją dzie­sięć obsza­rów poszu­ki­wań, na któ­rych mają się kupić hie­rar­cho­wie pra­cu­ją­cy nad przy­go­to­wa­niem Sobo­ru:

1. Pro­blem dia­spo­ry, a więc jurys­dyk­cji nad Cer­kwia­mi pozo­sta­ją­cy­mi poza tery­to­rium kano­nicz­nym swo­ich macie­rzy­stych Kościo­łów. Według kano­nów do tej pory obo­wią­zu­ją­cych, Cer­kwie znaj­du­ją­ce się poza gra­ni­ca­mi swo­ich państw naro­do­wych mia­ły pod­le­gać Patriar­cha­to­wi eku­me­nicz­ne­mu. Kano­ny te pocho­dzą z cza­sów poprze­dza­ją­cych ogól­no­świa­to­wy feno­men migra­cji, a w związ­ku z tym rodzą dziś w prak­ty­ce wie­le kon­tro­wer­sji.

2.3. Kolej­ny­mi tema­ta­mi budzą­cy­mi dziś w pra­wo­sław­nym świe­cie wie­le kon­flik­tów jest spo­sób uzy­ski­wa­nia przez poszcze­gól­ne Cer­kwie auto­ke­fa­lii, czy­li nie­za­leż­no­ści oraz auto­no­mii czy­li nie­za­leż­no­ści wewnątrz danej Cer­kwi auto­ke­fa­licz­nej.

4. Sobór miał­by się zająć też kwe­stią dyp­ty­chów, a więc regu­ła­mi, któ­re rzą­dzą pierw­szeń­stwem i wza­jem­nym uzna­niem kano­nicz­no­ści pomię­dzy poszcze­gól­ny­mi Cer­kwia­mi pra­wo­sław­ny­mi. Dyp­ty­chy z imio­na­mi kano­nicz­nych zwierzch­ni­ków są odczy­ty­wa­ne pod­czas spra­wo­wa­nia każ­dej pra­wo­sław­nej litur­gii.

5. Kwe­stią do roz­strzy­gnię­cia przez Sobór mają być też pro­ble­my wyro­słe ze sto­so­wa­nia róż­nych kalen­da­rzy litur­gicz­nych. Cer­kwie pra­wo­sław­ne nie przy­ję­ły refor­my gre­go­riań­skiej kalen­da­rza w XVI w, jed­nak wie­le Cer­kwi czy poszcze­gól­nych para­fii łączy w rocz­nym cyklu świąt kalen­darz gre­go­riań­ski z juliań­skim.

6. Tema­tem dla ojców sobo­ro­wych ma być też reflek­sja nad poszcze­gól­ny­mi prze­szko­da­mi mał­żeń­ski­mi oraz kano­nicz­no­ścią spra­wo­wa­nia mał­żeń­stwa.

7. Spra­wą do roz­wa­że­nia ma tak­że stać się dys­cy­pli­na zwią­za­na z postem, jaka ma być zacho­wa­na w warun­kach życia współ­cze­sne­go świa­ta.

8. Kolej­nym tema­tem wymie­nio­nym w listach patriar­chy są rela­cje z inny­mi wyzna­nia­mi chrze­ści­jań­ski­mi.

9. Sto­su­nek pra­wo­sła­wia do ruchu eku­me­nicz­ne­go

10 Wkład pra­wo­sła­wia do zacho­wa­nia chrze­ści­jań­skie­go ide­ału poko­ju, bra­ter­stwa i wol­no­ści we współ­cze­snym świe­cie.

Według kla­sycz­nej defi­ni­cji wybit­nych kano­ni­stów serb­skie­go Niko­de­ma Mila­sza i grec­kie­go Ami­ka­ra Ali­via­sto­sa, powszech­nie przy­ję­tej przez pra­wo­sław­ne naucza­nie kościel­ne, sobór eku­me­nicz­ny (powszech­ny) jest zgro­ma­dze­niem bisku­pów epar­chial­nych (die­ce­zjal­nych), paste­rzy oraz dok­to­rów Kościo­ła, zebra­nych moż­li­wie z wszyst­kich czę­ści orto­dok­syj­ne­go świa­ta chrze­ści­jań­skie­go w celu roz­pa­trze­nia i decy­do­wa­nia, pod opie­ką Ducha Świę­te­go, w kwe­stiach kościel­nych, doty­czą­cych tak wia­ry jak i życia Kościo­ła powszech­ne­go. Aby zgro­ma­dze­nie było uzna­ne jako sobór powszech­ny, roz­wa­ża­nia i decy­zje jego uczest­ni­ków muszą w następ­stwie zostać przy­ję­te i zyskać akcep­ta­cję przez całość (ple­ro­ma) Cer­kwi.

Histo­rycz­nie pierw­szym sobo­rem eku­me­nicz­nym było zgro­ma­dze­nie w Nicei w 325 r., zwo­ła­ne przez cesa­rza Kon­stan­ty­na. Odpo­wie­dzial­ni za wspól­no­ty chrze­ści­jań­skie z róż­nych czę­ści całe­go Impe­rium (oiku­me­ne) mie­li za zada­nie wypra­co­wać wspól­ne sta­no­wi­sko wobec kry­zy­su ariań­skie­go i zapew­nić pokój reli­gij­ny w cesar­stwie. Ostat­ni sobór, przy­ję­ty i uzna­ny jako powszech­ny, odbył się w 787 r. w Nicei. Potwier­dzał on wobec iko­no­kla­zmu chry­sto­lo­gicz­ne naucza­nie wcze­śniej­szych sobo­rów, realizm wcie­le­nia odwiecz­ne­go Sło­wa i wyty­czył dro­gę roz­wo­ju roli iko­ny w życiu i wie­rze pra­wo­sław­nych chrze­ści­jan. Wyso­kie zna­cze­nie, acz­kol­wiek nie powszech­nie uzna­ne jako eku­me­nicz­ne, zyska­ły w pra­wo­sław­nym chrze­ści­jań­stwie jesz­cze 3 syno­dy: kon­stan­ty­no­po­li­tań­ski z lat 879–880 r, reha­bi­li­tu­ją­cy patriar­chę Focju­sza, syno­dy w Kon­stan­ty­no­po­lu z lat 1341–1351 uzna­ją­ce orto­dok­syj­ność hezy­cha­zmu i nauki o prze­bó­stwie­niu św. Grze­go­rza Pala­ma­sa i potę­pia­ją­ce Bar­la­ama Kala­bryj­skie­go oraz synod jero­zo­lim­ski z 1672 r. poświę­co­ny rela­cjom do Refor­ma­cji i Rzy­mu oraz usta­la­ją­cy wschod­ni kanon Pisma.

Współ­cze­śnie pierw­sza pró­ba zwo­ła­nia pan­pra­wo­sław­ne­go sobo­ru zosta­ła pod­ję­ta bez suk­ce­su przez patriar­chę eku­me­nicz­ne­go Joachi­ma III w 1901 r. pra­gną­ce­go sto­no­wać napię­cia mię­dzy poszcze­gól­ny­mi Cer­kwia­mi auto­ke­fa­licz­ny­mi w cza­sach roz­wi­ja­ją­cych się na Wscho­dzie nacjo­na­li­zmów. Do idei powró­co­no w 1961 r. pod­czas kon­fe­ren­cji pan­pra­wo­sław­nej na wyspie Rho­dos zwo­ła­nej przez patriar­chę eku­me­nicz­ne­go Athe­na­go­ra­sa. Po wie­lu latach przy­go­to­wań wszel­kie pra­ce usta­ły w latach dzie­więć­dzie­sią­tych ubie­głe­go stu­le­cia. Trud­no­ści w usta­le­niu tema­tów obrad i wspól­nych celów sta­wia­nych przed sobo­rem, a bez­po­śred­nio napię­cia z patriar­cha­tem moskiew­skim spo­wo­do­wa­ne uczest­nic­twem w pra­cach nie­uzna­wa­nej prze­zeń auto­no­micz­nej Cer­kwi estoń­skiej, spo­wo­do­wa­ły zwie­sze­nie wszel­kich prac 15 lat temu. Wszech­pra­wo­sław­na kon­fe­ren­cja zwierzch­ni­ków Cer­kwi z paź­dzier­ni­ka ub. r. oraz wczo­raj­sze listy patriar­chal­ne na nowo otwie­ra­ją trud­ną dro­gę przed pra­wo­sław­ny­mi chrze­ści­ja­na­mi.

:: ekumenizm.pl: Pra­wo­sław­ni zobo­wią­zu­ją się do więk­szej jed­no­ści