Wielki Piątek u chrześcijan wschodnich

Z powo­du róż­nic kalen­da­rza Tajem­ni­ca Śmier­ci i Zmar­twych­wsta­nia Pana obcho­dzo­na jest zazwy­czaj w róż­nych ter­mi­nach. Jedy­nie raz na kil­ka lat­Ko­ścio­ły Wscho­du i Zacho­du świę­tu­ją Świę­ta Wiel­ka­noc­ne w tej samej dacie. Chrze­ści­ja­nie tra­dy­cji bizan­tyj­skiej – pra­wo­sław­ni i kato­li­cy obcho­dzą dzi­siaj Wiel­ki Pią­tek, pamiąt­kę Męki i Śmier­ci Chry­stu­sa.

Ran­kiem w Wiel­ki Pią­tek — któ­ry jest dniem bez cele­bra­cji Litur­gii eucha­ry­stycz­nej, nawet Litur­gii uprzed­nio poświę­co­nych darów – Pry­ma, Ter­tia, Sexta i Nona cele­bro­wa­ne są uro­czy­ście jako godzi­ny kró­lew­skie, i w każ­dej z nich, oprócz trzech peł­nych psal­mów mamy trzy czy­ta­nia biblij­ne oraz hym­ny. Kon­ta­kion powta­rza­ny pod­czas każ­dej z godzin ma akcent maryj­ny:

„Przyjdź­cie wszy­scy aby uczcić Ukrzy­żo­wa­ne­go! Maria ujrza­ła na drze­wie i rze­kła: nawet cier­piąc mękę Krzy­ża, jesteś moim Synem i moim Bogiem”.

Pod­czas nie­szpo­rów czy­ta­my trzy lek­cje ze Sta­re­go Testa­men­tu oraz lek­tu­rę zło­żo­ną z frag­men­tów Ewan­ge­lii Mate­usza, Łuka­sza i Jana, po któ­rej nastę­pu­je obrzęd sym­bo­licz­ne­go pogrze­bu. Cele­brans oka­dza po trzy razy z każ­dej stro­ny Epi­ta­phion (słow. Płasz­cze­ni­ca), czy­li pro­sto­kąt­ny płat tka­ni­ny z nama­lo­wa­ną lub wyha­fto­wa­ną posta­cią Chry­stu­sa umar­łe­go, nie­rzad­ko natu­ral­nej wiel­ko­ści. Epi­ta­phion po uło­że­niu na ołta­rzu zosta­je uro­czy­ście prze­nie­sio­ny na stół usta­wio­ny w cen­trum kościo­ła i tam pozo­sta­je aż do roz­po­czę­cia Wigi­lii Pas­chal­nej, czy­li do pół­no­cy z Sobo­ty na Nie­dzie­lę. Wier­ni ado­ru­ją przez ten czas Chry­stu­sa, ozda­bia­jąc Jego wize­ru­nek kwia­ta­mi, cału­jąc Jego rany, pod­czas gdy Jego gło­wa pozo­sta­je zakry­ta księ­gą Ewan­ge­lii.

Na zakoń­cze­nie śpie­wa się dwa Tro­pa­rio­ny. Pierw­szy wspo­mi­na zabra­nie przez „szla­chet­ne­go Józe­fa” „nie­po­ka­la­ne­go cia­ła” Jezu­sa i zło­że­nie go w „nowym gro­bie”. Dru­gi tro­pa­rion jest już zapo­wie­dzią zmar­twych­wsta­nia:

„Do kobiet nio­są­cych mir­rę Anioł sto­ją­cy przy gro­bie powie­dział: won­no­ści nale­żą się umar­łym, lecz Chry­stus nie jest pod­da­ny zepsu­ciu.”

***

Dziś w kate­drze metro­po­li­tal­nej św. Marii Mag­da­le­ny w War­sza­wie arcy­bi­skup Sawa, zwierzch­nik Pol­skie­go Auto­ke­fa­licz­ne­go Kościo­ła Pra­wo­sław­ne­go odpra­wił uro­czy­ste nabo­żeń­stwo wiel­ko­piat­ko­we. Szcze­gó­ło­wa rela­cja z foto­gra­fia­mi dostęp­na jest na Pra­wo­sław­nym Por­ta­lu Infor­ma­cyj­nym Cerkiew.pl