Przeprosiny, których nie było — sporów o ukraińskie prawosławie ciąg dalszy

Jesz­cze przed roz­po­czę­ciem Świę­te­go Sobo­ru Bisku­pów Rosyj­skiej Cer­kwi Pra­wo­sław­nej odby­wa­ją­ce­go się w 100. rocz­ni­cę odro­dze­nia Patriar­cha­tu Moskiew­skie­go, patriar­cha Moskiew­ski i Wszech­ru­si Cyryl otrzy­mał list od patriar­chy Fila­re­ta, zwierzch­ni­ka Ukra­iń­skiej Cer­kwi Pra­wo­sław­nej Kijow­skie­go Patriar­cha­tu nie­uzna­wa­nej za kano­nicz­ną przez pozo­sta­łe Cer­kwie pra­wo­sław­ne, w tym przez Pol­ski Auto­ke­fa­licz­ny Kościół Pra­wo­sław­ny.

Z oka­zji moskiew­skich obcho­dów patriar­cha Fila­ret miał wyra­zić nadzie­ję na prze­ła­ma­nie schi­zmy i przy­wró­ce­nie jed­no­ści eucha­ry­stycz­nej. Według infor­ma­cji Patriar­cha­tu Moskiew­skie­go list Fila­re­ta miał koń­czyć się sło­wa­mi: “Pro­szę o prze­ba­cze­nie wszyst­kich moich grze­chów popeł­nio­nych sło­wa­mi i uczyn­ka­mi”.

Patriar­chat Moskiew­ski z rado­ścią przy­jął kore­spon­den­cję z Kijo­wa i powo­łał komi­tet z metro­po­li­tą Hila­rio­nem na cze­le. Komi­tet ma zająć się dal­szy­mi nego­cja­cja­mi z Patriar­cha­tem Kijow­skim. W skład komi­te­tu weszli duchow­ni (kano­nicz­nej) Ukra­iń­skiej Cer­kwi Pra­wo­sław­nej Patriar­cha­tu Moskiew­skie­go, któ­rej zwierzch­ni­kiem jest metro­po­li­ta Onu­fry. Rzecz­nik tego Kościo­ła wyra­ził nadzie­ję, że „samo­zwań­czy Patriar­chat Kijow­ski zre­zy­gnu­je z nowych prze­jęć budyn­ków kościel­nych i zaprze­sta­nie agre­syw­nych dzia­łań”.

Krót­ko po komu­ni­ka­tach Moskwy i rosyj­skich mediów głos zabrał Patriar­chat Kijow­ski, stwier­dza­jąc, że owszem jest goto­wy do dia­lo­gu, ale kwe­stia auto­ke­fa­lii nie pod­le­ga dys­ku­sji i nie ma mowy o pod­da­niu się zwierzch­no­ści Moskwy. Rzecz­nik pra­so­wy patriar­cha­tu zaprze­czył jako­by Fila­ret miał jakie­kol­wiek powo­dy do poku­ty wobec rosyj­skiej Cer­kwi, gdyż nie jest winien żad­nych zarzu­ca­nych mu czy­nów zaś prze­ba­cza­nie innym i proś­ba o wyba­cze­nie jest chrze­ści­jań­skim obo­wiąz­kiem. Abp Zoria odpo­wie­dzial­ny za kon­tak­ty zewnętrz­ne Ukra­iń­skie­go Kościo­ła Pra­wo­sław­ne­go Kijow­skie­go Patriar­cha­tu opu­bli­ko­wał oświad­cze­nie na Face­bo­oku wraz z listem patriar­chy Fila­re­ta do hie­rar­chii Rosyj­skiej Cer­kwi Pra­wo­sław­nej. Arcy­bi­skup pod­kre­ślił, że patriar­cha doma­gał się odwo­ła­nia nało­żo­nych eks­ko­mu­nik tak, jak­by nigdy nie zaist­nia­ły. Hie­rar­cha stwier­dził, że Fila­ret nigdy nie uzna­wał sku­tecz­no­ści eks­ko­mu­ni­ki i ana­tem oraz że nie są one przed­mio­tem jego tro­ski, ale są tacy, dla któ­rych mają one zna­cze­nie i nale­ży poszu­kać spo­so­bów na anu­lo­wa­nie kar kano­nicz­nych. Sam Fila­ret stwier­dził ponad­to, że jego list przed­sta­wia­ny w rosyj­skich mediach jako zapo­wiedź uko­rze­nia się przez Patriar­cha­tem Moskiew­skim to mani­pu­la­cja. Według Fila­re­ta list był odpo­wie­dzią na pod­ję­te już wcze­śniej dzia­ła­nia za pośred­nic­twem Rosyj­skiej Cer­kwi Pra­wo­sław­nej Poza Gra­ni­ca­mi, któ­ra nawią­za­ła kon­takt z Patriar­cha­tem Kijow­skim na proś­bę Moskwy.

Kon­flikt wokół ukra­iń­skie­go pra­wo­sła­wia ma rów­nież, jeśli nie przede wszyst­kim, poli­tycz­ny cha­rak­ter. Pod­czas sobo­ru w Moskwie wpro­wa­dzo­no zmia­ny w pra­wie wewnętrz­nym Rosyj­skiej Cer­kwi Pra­wo­sław­nej przy­zna­jąc więk­szą auto­no­mię Ukra­iń­skiej Cer­kwi Pra­wo­sław­nej Patriar­cha­tu Moskiew­skie­go poprzez odde­le­go­wa­nie sądów kościel­nych pod pie­czę Kijo­wa i stwier­dza­jąc, że sie­dzi­bą Cer­kwi jest … Kijów. Stron­ni­cy Patriar­cha­tu Kijow­skie­go prze­ko­nu­ją, że są to jedy­nie pro­pa­gan­do­we i kosme­tycz­ne zabie­gi, któ­rych celem było obej­ście usta­wy w ukra­iń­skim par­la­men­cie, według któ­rej cen­tra­la Kościo­ła nie może znaj­do­wać się na tere­nie kra­ju agre­so­ra. Metro­po­li­ta Onu­fry przed­sta­wił wpro­wa­dzo­ne zmia­ny jako dar więk­szej auto­no­mii Ukra­iń­skiej Cer­kwi, a patriar­cha Cyryl pod­kre­ślił, że tyl­ko Ukra­iń­ska Cer­kiew Pra­wo­sław­na Patriar­cha­tu Moskiew­skie­go jest w sta­nie przy­wró­cić jed­ność w naro­dzie ukra­iń­skim. Nato­miast patriar­cha Fila­ret zaprze­czył wer­sji zwierzch­ni­ka kon­ku­ren­cyj­ne­go Kościo­ła, prze­ko­nu­jąc, że jeśli cen­trum jego Kościo­ła znaj­du­je się w Kijo­wie to dla­cze­go Moskwa mia­nu­je ukra­iń­skich bisku­pów jako człon­ków komi­sji dia­lo­gu.

13 grud­nia 2017 r. odbył się w Kijo­wie Sobór Ukra­iń­skiej Cer­kwi Pra­wo­sław­nej Patriar­cha­tu Kijow­skie­go, któ­ry poparł patriar­chę Fila­re­ta w dąże­niach do przy­wró­ce­nia jed­no­ści z Rosyj­ską Cer­kwią Pra­wo­sław­ną na zasa­dzie wza­jem­ne­go usza­no­wa­nia auto­ke­fa­lii. Sobór doma­ga się od Rosyj­skiej Cer­kwi Pra­wo­sław­nej zakoń­cze­nia podzia­łu Kościo­ła i zjed­no­cze­nia pra­wo­sław­nych znaj­du­ją­cych się obec­nie pod jurys­dyk­cją Moskwy z Patriar­cha­tem Kijow­skim. Sobór doma­ga się ponad­to uzna­nia przez Moskwę auto­ke­fa­lii Patriar­cha­tu Kijow­skie­go i odrzu­ca moż­li­wość pod­po­rząd­ko­wa­nia się Patriar­cha­to­wi Moskiew­skie­mu.

Zamie­sza­nie wokół kore­spon­den­cji Fila­re­ta i prę­że­nie musku­łów przez sobo­ry oby­dwu Kościo­łów pra­wo­sław­nych, poka­za­ło, że trud­no mówić o real­nych per­spek­ty­wach roz­wią­za­nia kon­flik­tu reli­gij­ne­go na Ukra­inie, szcze­gól­nie wobec trwa­ją­cej agre­sji Fede­ra­cji Rosyj­skiej na tere­nie Ukra­iny. Jed­no­cze­śnie trud­no nie zauwa­żyć, że list Fila­re­ta wywo­łał poru­sze­nie w Ukra­iń­skim Koście­le Pra­wo­sław­nym Patriar­cha­tu Kijow­skie­go i może wska­zy­wać na wewnętrz­ny kon­flikt co do wizji przy­szło­ści Kościo­ła. Warun­ki sta­wia­ne przez Patriar­chat Kijow­ski są fun­da­men­tal­ne dla całe­go spo­ru i moż­na je uznać za zapo­ro­we dla Moskwy.

Oprócz Ukra­iń­skie­go Kościo­ła Pra­wo­sław­ne­go Patriar­cha­tu Moskiew­skie­go i Ukra­iń­skie­go Kościo­ła Pra­wo­sław­ne­go Patriar­cha­tu Kijow­skie­go dzia­ła jesz­cze (głów­nie na zacho­dzie kra­ju) Ukra­iń­ski Auto­ke­fa­licz­ny Kościół Pra­wo­sław­ny, z któ­rym Moskwa podej­mo­wa­ła już pró­by dia­lo­gu.

» Ekumenizm.pl: Fia­sko roz­mów zjed­no­cze­nio­wych dwóch Cer­kwi

---

Gale­ria