Święta Bożego Narodzenia w tradycji wschodniej

Chrze­ści­ja­nie tra­dy­cji wschod­niej prze­ży­wa­ją świę­ta Boże­go Naro­dze­nia, któ­re roz­po­czę­ły się 6 stycz­nia Wigi­lią, a zakoń­czą 19 stycz­nia Jor­da­nem. Chrze­ści­ja­nie tra­dy­cji wschod­niej, posłu­gu­ją­cy się kalen­da­rzem juliań­skim, 6 stycz­nia zakoń­czy­li 40-dnio­wy post Fili­po­wy, spo­ty­ka­jąc się w rodzi­nach na uro­czy­stej Wigi­lii. Wie­cze­rza roz­po­czę­ła się od modli­twy i łama­nia się przy­nie­sio­ną z cer­kwi pros­fo­rą, odpo­wied­ni­kiem zachod­nie­go opłat­ka, sym­bo­li­zu­ją­cym dwie natu­ry Chry­stu­sa, boską i ludz­ką.

6 stycz­nia wie­czo­rem w cer­kwiach odpra­wia­ne były spe­cjal­ne nabo­żeń­stwa, przy­go­to­wu­ją­ce do świąt Boże­go Naro­dze­nia.

7 stycz­nia rano wier­ni spo­tka­li się w cer­kwiach na Litur­gii Świę­tej (mszy św.), spra­wo­wa­nej według kano­nu św. Bazy­le­go Wiel­kie­go, uży­wa­ne­go w cią­gu roku tyl­ko dzie­sięć razy, w cza­sie naj­więk­szych uro­czy­sto­ści. W prze­ci­wień­stwie do kościo­łów rzym­sko­ka­to­lic­kich, w cer­kwiach grec­ko­ka­to­lic­kich i pra­wo­sław­nych nie ma tra­dy­cji insce­ni­za­cji żłób­ka. Jest nato­miast wysta­wio­na iko­na Boże­go Naro­dze­nia, któ­rą wier­ni cału­ją, wcho­dząc do świą­ty­ni.

Uka­za­na na tej iko­nie postać Dzie­ciąt­ka Jezus ma na sobie pie­lusz­ki przy­po­mi­na­ją­ce całun, w któ­ry po śmier­ci krzy­żo­wej okry­ty był Chry­stus, zaś gro­ta naro­dze­nia jest jed­no­cze­śnie pie­cza­rą gro­bu Pańskiego.Podobnie jak w kościo­łach tra­dy­cji zachod­niej, w cer­kwiach znaj­du­ją się ustro­jo­ne cho­in­ki, sto­ją­ce po obu stro­nach iko­no­sta­su. Chrze­ści­ja­nie tra­dy­cji wschod­niej Boże Naro­dze­nie świę­tu­ją trzy dni, w cza­sie któ­rych w cer­kwiach spra­wo­wa­ne są uro­czy­ste Litur­gie i nabo­żeń­stwa. Pierw­sze­go dnia wier­ni wspo­mi­na­ją naro­dze­nie Chry­stu­sa, dru­gie­go — życie Mat­ki Boskiej, a trze­cie­go — św. Szcze­pa­na, pierw­sze­go męczen­ni­ka. Okres Boże­go Naro­dze­nia koń­czy się 19 stycz­nia świę­tem Jor­da­nu i bło­go­sła­wień­stwem wody w rze­kach, na pamiąt­kę chrztu Chry­stu­sa w Jor­da­nie.

W Pol­sce wschod­nią tra­dy­cję chrze­ści­jań­stwa two­rzy Kościół pra­wo­sław­ny oraz dwa obrząd­ki Kościo­ła kato­lic­kie­go – grec­ko­ka­to­lic­ki i ormiań­ski. Na Pod­kar­pa­ciu miesz­ka kil­ka tysię­cy wier­nych Kościo­ła pra­wo­sław­ne­go i Kościo­ła grec­ko­ka­to­lic­kie­go, któ­rzy świę­tu­ją Boże Naro­dze­nie w tym samym cza­sie.

W Sano­ku, sto­li­cy die­ce­zji prze­my­sko-nowo­są­dec­kiej Kościo­ła pra­wo­sław­ne­go, Litur­gii Świę­tej w uro­czy­stość Boże­go Naro­dze­nia prze­wod­ni­czył abp Adam Dubec. On tak­że pro­wa­dził spe­cjal­ne nabo­żeń­stwo, bez­po­śred­nio poprze­dza­ją­ce mszę św.

Rów­nież 7 stycz­nia spra­wo­wa­na była Litur­gia Świę­ta w cer­kwi grec­ko­ka­to­lic­kiej św. Dymi­tra w Sano­ku. Mia­ła ona cha­rak­ter eku­me­nicz­ny, byli na niej obec­ni wier­ni Kościo­ła pol­sko­ka­to­lic­kie­go razem z pro­bosz­czem ks. Ryszar­dem Rawic­kim oraz wier­ni Kościo­ła rzym­sko­ka­to­lic­kie­go. Gospo­da­rzem uro­czy­sto­ści był ks. Ire­ne­usz Kon­drów, pro­boszcz tam­tej­szej para­fii grec­ko­ka­to­lic­kiej. Razem z nim mszę św. spra­wo­wał o. Sta­ni­sław Gli­sta OFM­Conv, pro­boszcz fran­cisz­kań­skiej para­fii Pod­wyż­sze­nia Krzy­ża Świę­te­go, któ­ry skie­ro­wał do zebra­nych sło­wo Boże. Na zakoń­cze­nie Litur­gii ks. Kon­drów udzie­lił spe­cjal­ne­go bło­go­sła­wień­stwa, zwią­za­ne­go ści­śle z tra­dy­cją wschod­nią. Ks. Kon­drów kre­ślił na czo­łach osób zebra­nych w cer­kwi znak krzy­ża pędzel­kiem, uma­cza­nym w spe­cjal­nym olej­ku, pobło­go­sła­wio­nym 6 stycz­nia, w cza­sie wie­czor­ne­go czu­wa­nia modli­tew­ne­go. Oprócz olej­ku grec­ko­ka­to­lic­ki duchow­ny pobło­go­sła­wił wów­czas rów­nież owies, wino i pros­fo­rę, któ­re zebra­ni w cer­kwi 7 stycz­nia otrzy­ma­li jako pamiąt­kę uro­czy­sto­ści Boże­go Naro­dze­nia.