Wojna moskiewsko-konstantypolitańska w Czechach i na Słowacji?

11 stycz­nia w Pre­sze­wie odby­ło się Nad­zwy­czaj­ne Zgro­ma­dze­nie Auto­ke­fa­licz­ne­go Kościo­ła Pra­wo­sław­ne­go Ziem Cze­skich i Sło­wac­kich. Naj­waż­niej­szym zada­niem syno­du był wybór nowe­go zwierzch­ni­ka cze­sko-sło­wac­kiej Cer­kwi po tym, jak w atmos­fe­rze skan­da­lu z urzę­du zwierzch­ni­ka Kościo­ła zre­zy­gno­wał dotych­cza­so­wy metro­po­li­ta Krzysz­tof.

Przy­po­mnij­my: w minio­nym roku metro­po­li­ta Krzysz­tof zło­żył urząd, gdy oka­za­ło się, że ma dzie­ci (bisku­pi w pra­wo­sła­wiu są zakon­ni­ka­mi i obo­wią­zu­je ich bez­względ­ny celi­bat) oraz sprze­nie­wie­rzył cer­kiew­ne finan­se.

Nad­zwy­czaj­ny synod wybrał na nowe­go zwierzch­ni­ka zale­d­wie 35-let­nie­go arcy­bi­sku­pa pre­szow­sko-sło­wac­kie­go Rości­sła­wa (Gont). W taj­nym gło­so­wa­niu hie­rar­cha uzy­skał 87% gło­sów. Jed­nak wybór ten posta­wił Cer­kiew na skra­ju schi­zmy lub jak prze­ko­nu­je arcy­bi­skup Brna i Oło­muń­ca Syme­on fak­tycz­nie tej schi­zmy doko­nał. Sędzi­wy, bo 87-let­ni Syme­on pod­kre­ślić, że to on był wpierw wybra­ny locum tenens, czy­li straż­ni­kiem tro­nu metro­po­li­tal­ne­go i tyl­ko on miał pra­wo zwo­łać synod. Jed­nak w grud­niu 2013 roku zwo­len­ni­cy abp. Rości­sła­wa (zdj.) pozba­wi­li Syme­ona urzę­du i zwo­ła­li Synod do Pre­sze­wa.

13 stycz­nia abp Syme­on wysto­so­wał list do Eku­me­nicz­ne­go Patriar­chy Kon­stan­ty­no­po­la Bar­tło­mie­ja, w któ­rym poin­for­mo­wał go o schi­zmie w cze­sko-sło­wac­kim pra­wo­sła­wiu, ogła­sza­jąc się jedy­nym kano­nicz­nym bisku­pem Cer­kwi Ziem Cze­skich i Sło­wa­cji. Jesz­cze do dzi­siej­sze­go popo­łu­dnia ofi­cjal­na stro­na Cer­kwi w Repu­bli­ce Cze­skiej znaj­do­wa­ła się w rękach zwo­len­ni­ków Syme­ona, pod­czas gdy witry­nę sło­wac­ką kon­tro­lo­wał abp Rości­sław. Elek­cję Rości­sła­wa uznał już w ofi­cjal­nym komu­ni­ka­cie Patriar­chat Moskwy i Wszech­ru­si w związ­ku z czym powsta­je pyta­nie, czy głę­bo­ki podział w cze­sko-sło­wac­kiej Cer­kwi nie ozna­cza wygra­nej zwo­len­ni­ków bliż­szych związ­ków z Moskwą ani­że­li z Kon­stan­ty­no­po­lem, czy nie jest efek­tem trwa­ją­ce­go spo­ru mię­dzy Moskwą a Kon­stan­ty­no­po­lem.

Auto­ke­fa­licz­ny Kościół Pra­wo­sław­ny Ziem Cze­skich i Sło­wa­cji posia­da 82 para­fie w Repu­bli­ce Cze­skiej oraz 90 para­fii na Sło­wa­cji. Sza­cu­je się, że pod jurys­dyk­cją Cer­kwi znaj­du­je się ok. 100 tys. wier­nych.

Nie­daw­no na stro­nach Patriar­cha­tu Eku­me­nicz­ne­go uka­za­ła się reak­cja na sta­no­wi­sko Rosyj­skiej Cer­kwi Pra­wo­sław­nej ws. pry­ma­tu. Patriar­chat Eku­me­nicz­ny stwier­dza w liście do metro­po­li­ty Tes­sa­lo­nik, że rosyj­ska Cer­kiew wybra­ła izo­la­cję wobec ruchu eku­me­nicz­ne­go oraz wspól­no­ty Kościo­łów pra­wo­sław­nych, odrzu­ca­jąc nie tyl­ko tekst poro­zu­mie­nia eku­me­nicz­ne­go z Raven­ny (2007), ale pod­wa­ża­jąc rów­nież pry­mat Kon­stan­ty­no­po­la w pra­wo­sław­nym świe­cie. Moskwa argu­men­tu­je, że Kon­stan­ty­no­pol posia­da jedy­nie hono­ro­wy pry­mat, wyni­ka­ją­cy ze świę­tych dyp­ty­chów uzna­nych przez lokal­ne Kościo­ły pra­wo­sław­ne. Z kolei Kon­stan­ty­no­pol pod­kre­śla, że jego pry­mat nie ma nic wspól­ne­go z dyp­ty­cha­mi i wyni­ka z same­go urzę­du patriar­chy Kon­stan­ty­no­po­la, któ­ry po zerwa­niu jed­no­ści wia­ry prze­wo­dzi hie­rar­chii pra­wo­sław­nej zgod­nie z kano­na­mi sobo­ro­wy­mi. Bar­tło­miej przy­po­mi­na w tek­ście, że arcy­bi­skup Kon­stan­ty­no­po­la jako biskup jest jed­nym spo­śród rów­nych bisku­pów, jed­nak jako Eku­me­nicz­ny Patriar­cha Kon­stan­ty­no­po­la jest pierw­szym bez rów­nych (pri­mus sine pari­bus).