Czy statystyki mogą pomóc ocenić kondycję wiary?

Przed wizy­tą ad limi­na w Waty­ka­nie przy­go­to­wa­no doku­ment z dany­mi sta­ty­stycz­ny­mi archi­die­ce­zji war­szaw­skiej. Jak­kol­wiek sta­ty­sty­ki według Mar­ka Twa­ina to tyl­ko trze­ci rodzaj kłamstw jed­nak poka­zu­ją one pew­ne tren­dy zacho­dzą­ce w pol­skim Koście­le. A archi­die­ce­zja war­szaw­ska jest o tyle cie­ka­wa, że miesz­ka­ją tutaj ludzie, któ­rzy wcze­śniej miesz­ka­li w innych regio­nach kra­ju.

Ponie­waż
ostat­nia wizy­ta ad limi­na bisku­pów z Pol­ski odby­ła się w 2005 roku raport
przy­go­to­wa­ny dla archi­die­ce­zji odno­si się do danych z roku 2013 w porów­na­niu do
roku 2004. I tak od tego cza­su przy­by­ło w archi­die­ce­zji 4% miesz­kań­ców ale w
tym samym cza­sie  Kościół
rzym­sko­ka­to­lic­ki zano­to­wał 0,2% wzrost wier­nych (sta­no­wią oni 92,5%
spo­łe­czeń­stwa). Przy czym o 1% wzro­sła licz­ba regu­lar­nie prak­ty­ku­ją­cych i
sta­no­wią oni 32% wszyst­kich wier­nych. 15% sys­te­ma­tycz­nie przy­stę­pu­je do Komu­nii
świę­tej — tutaj rów­nież został odno­to­wa­ny wzrost.

W
obu die­ce­zjach: war­szaw­skiej i war­szaw­sko-pra­skiej wzro­sła ilość para­fii -
odpo­wied­nio o 2% i 14%. Wzrost odno­to­wa­no rów­nież w licz­bie księ­ży
die­ce­zjal­nych (12%) i zakon­nych (26%). W związ­ku z tym popra­wi­ła się jakość
opie­ki dusz­pa­ster­skiej gdyż na jed­ne­go księ­dza przy­pa­da  1949 wier­nych (w 2004 roku 2171).

Jed­nak
przy­szłość nie przed­sta­wia się już tak różo­wo, gdyż spa­dła o 17% licz­ba
kle­ry­ków w semi­na­riach obu die­ce­zji a licz­ba alum­nów zakon­nych aż o 60%. Wzrósł
też śred­ni wiek kapła­na, któ­ry obec­nie wyno­si 50 lat (10 lat temu wyno­sił 45). Spad­ki
odno­to­wa­ły zako­ny — żeń­skie o 10%, bra­ci zakon­nych o 31%.

Co
dane sta­ty­stycz­ne mówią o opie­ce dusz­pa­ster­skiej i zaan­ga­żo­wa­niu w pomoc
ubo­gim. Otóż mimo wzro­stu księ­ży zmniej­sze­niu o 6% ule­gła licz­ba
księ­ży-kate­che­tów a o 12% kate­che­tów zakon­nych. Wzro­sła ogól­na licz­ba
kate­che­tów o 12% a o 22% kate­che­tów świec­kich. Mimo wzro­stu miesz­kań­ców licz­ba
zawie­ra­nych mał­żeństw jest niż­sza w archi­die­ce­zji war­szaw­skiej o 17%, przy czym
samo mia­sto War­sza­wa wg danych GUS zano­to­wa­ło nie­znacz­ny wzrost mał­żeństw
zawie­ra­nych w USC.

Archi­die­ce­zja
war­szaw­ska poma­ga w for­mie paczek żyw­no­ścio­wych 400 oso­bom rocz­nie, w
hospi­cjach prze­by­wa ponad 370 osób a w schro­ni­skach ponad 270. Z let­nie­go i
zimo­we­go wypo­czyn­ku orga­ni­zo­wa­ne­go przez archi­die­ce­zję korzy­sta 1200 osób. Obie
die­ce­zje codzien­nie wyda­ją 1800 posił­ków. Licz­by te są dwu­krot­nie więk­sze niż
10 lat temu.

Komen­tarz:

Dane
i pro­ble­my archi­die­ce­zji war­szaw­skiej jak w soczew­ce sku­pia­ją pro­ble­my
dusz­pa­ster­skie Kościo­ła z całej Pol­ski. Już od daw­na w śro­do­wi­skach w któ­rych
prze­by­wam rzu­ca się w oczy fakt, że mło­de oso­by prze­pro­wa­dza­ją­ce się do
War­sza­wy i podej­mu­ją­ce tu pra­cę, nawet jeże­li pocho­dzą z die­ce­zji, w któ­rych
wskaź­ni­ki prak­tyk reli­gij­nych są znacz­nie wyż­sze naj­czę­ściej prze­sta­ją
prak­ty­ko­wać w nowym miej­scu ogra­ni­cza­jąc się do spo­ra­dycz­ne­go uczest­nic­twa w cere­mo­niach
reli­gij­nych. Mimo obję­cia kate­che­zą więk­szo­ści dzie­ci w szko­łach pod­sta­wo­wych
według mnie nastą­pił zna­czą­cy spa­dek zain­te­re­so­wa­nia przy­stą­pie­niem do
bierz­mo­wa­nia wśród lice­ali­stów. Coraz wię­cej mło­dych ludzi dekla­ru­je bądź
obo­jęt­ność reli­gij­ną bądź wręcz nie­wia­rę w Boga. Przy czym doty­czy to nie tyl­ko
mło­dych kato­li­ków, ale oczy­wi­ście u nich jest to bar­dziej widocz­ne gdyż zgod­nie
z for­mal­ny­mi dany­mi kato­li­cy sta­no­wią ponad 90% spo­łe­czeń­stwa. Oczy­wi­ście
pro­ces “odma­so­wie­nia” kato­li­cy­zmu będzie postę­po­wał i tak nie­za­leż­nie
od tego co ludzie Kościo­ła będą robić, jed­nak chy­ba war­to pochy­lić się nad tymi
dusza­mi, któ­re nie muszą zostać stra­co­ne — a podob­no do tro­ski o zba­wie­nie dusz
Kościół jest powo­ła­ny.

Kościół
rzym­sko­ka­to­lic­ki w Pol­sce zacho­wu­je jesz­cze dużo wpły­wów, czy powi­nien jed­nak w
spo­sób osten­ta­cyj­ny oka­zy­wać jak bar­dzo ceni swój auto­ry­tet i jak mało obcho­dzi
go  poje­dyn­cza jed­nost­ka? Według mnie
zupeł­nie nie­po­trzeb­ne jest pod­kre­śla­nie, że nie odej­dzie się od pro­ce­dur
doty­czą­cych wystę­po­wa­nia z Kościo­ła uzna­nych za Jego wewnętrz­ną spra­wę i
obu­rze­nie na wyrok NSA przy­zna­ją­cy GIODO moż­li­wość inge­ro­wa­nia w te pro­ce­du­ry.
Jeże­li ktoś pra­gnie wystą­pić z Kościo­ła nale­ży mu to uła­twiać a nie utrud­niać
doda­jąc do już ist­nie­ją­cej sil­nej nie­chę­ci kolej­ny uraz. Auto­ry­tet Kościo­ła nie
ucier­pi na dosto­so­wa­niu się do pra­wa pań­stwa, któ­re prze­cież w tym wypad­ku nie
naka­zu­je czy­nów nie­zgod­nych z kato­lic­ką dok­try­ną moral­ną.

Kolej­ną
spra­wą jest kate­che­za dzie­ci. Może war­to jed­nak zmie­nić w poważ­ny spo­sób
naucza­nie w gim­na­zjach i lice­ach dopo­kąd jesz­cze jest to kate­che­za maso­wa. Pod­sta­wo­wym
pro­ble­mem jaki ja widzę jest to, że kate­che­ci są nazbyt skon­cen­tro­wa­ni na
wyło­że­niu “kate­chi­zmo­wych” zasad wia­ry. W oba­wie przed pod­wa­ża­niem
dogma­tów uni­ka­ją dys­ku­sji o fun­da­men­tal­nym zna­cze­niu dla mło­dych tzn. o tym czy
w ogó­le Bóg ist­nie­je i czy oraz jak wpły­wa na świat i czło­wie­ka. Może waż­niej­sze
jest roz­ma­wia­nie o tym jak rozu­mieć Boga, Stwo­rze­nie, Zba­wie­nie, przy­szłe życie
niż kon­cen­tro­wać się na wska­zy­wa­niu jak bar­dzo waż­ne jest zacho­wy­wa­nie szó­ste­go
przy­ka­za­nia (albo czwar­te­go). Duża część — jeże­li nie więk­szość — zła­mie oba
ale może waż­niej­sze jest by zaszcze­pić im wia­rę w trans­ce­den­cję niż
kon­cen­tro­wać się na poucze­niach moral­nych. I może lepiej wypu­ścić z liceum
zamiast kato­li­ka pro­te­stan­ta, gno­sty­ka czy deistę niż ate­istę lub oso­bę
indy­fe­rent­ną reli­gij­nie?