Rozmowa z r. Helen Freeman

Refor­mo­wa­ny nurt juda­izmu w Pol­sce jest prak­tycz­nie nie­zna­ny. Tym­cza­sem uka­zu­je on zupel­nie inne obli­cze koja­rzo­nych z kon­ser­wa­ty­zmem naszych star­szych bra­ci w wie­rze. Wystar­czy przyj­rzeć się roli kobiet w tym ruchu. — Kobie­ty są tu abso­lut­nie rów­ne męż­czy­znom. Wie­le z nas ordy­no­wa­no na rabi­nów i cie­szy­my się peł­nym sza­cun­kiem — mówi w wywia­dzie dla Eku­me­nicz­nej Agen­cji Infor­ma­cyj­nej rabin Helen Fre­eman z West Lon­don Syna­go­gue, powsta­łej w XIX w. pierw­szej w Wiel­kiej Bry­ta­nii refor­mo­wa­nej gmi­ny żydow­skiej.

Piotr Kali­now­ski: W Pol­sce ist­nie­je maleń­ka grup­ka Żydów refor­mo­wa­nych (Beit-War­sza­wa), ale sam ruch pozo­sta­je nie­mal nie­zna­ny. Rabin Helen, czy mogła­by Pani opi­sać róż­ni­ce mię­dzy Żyda­mi orto­dok­syj­ny­mi, kon­ser­wa­tyw­ny­mi i refor­mo­wa­ny­mi?R. Helen Fre­eman: — Wszyst­kie ruchy wewnątrz juda­izmu moż­na podzie­lić na orto­dok­syj­ne i postę­po­we. Orto­dok­si wie­rzą, że było tyl­ko jed­no obja­wie­nie – wte­dy, gdy Bóg podyk­to­wał Moj­że­szo­wi Torę na Górze Synaj. Od tego cza­su mamy nie­zmien­ne sło­wo Boga, a ludzie – od cza­su zbu­rze­nia Świą­ty­ni — są zobli­go­wa­ni do prze­strze­ga­nia moż­li­wie naj­więk­szej licz­by spo­śród 613 przy­ka­zań zawar­tych w Torze.Inni Żydzi wie­rzą, że boża wola obja­wia­na jest omyl­nym ludziom w cza­sie. Dla­te­go też nie­któ­rzy dys­ku­tu­ją z tek­stem Tory, zmie­nia­jąc nie­któ­re rze­czy. Na przy­kład Żydzi kon­ser­wa­tyw­ni to zwo­len­ni­cy tzw. orto­prak­sii – prze­strze­ga­ją sza­ba­su w tra­dy­cyj­ny spo­sób, ale wie­rzą w postę­pu­ją­ce objawienie.Ruch refor­mo­wa­ny stoi na sta­no­wi­sku, że może­my użyć naszych wyedu­ko­wa­nych sumień przy two­rze­niu współ­cze­snych prak­tyk żydow­skich. Dla­te­go też akcep­tu­je­my fakt, że wier­ni przy­jeż­dża­ją na sza­bas samo­cho­da­mi. Bo prze­cież ludzie miesz­ka­ją w dużych odle­gło­ściach od syna­go­gi. Waż­ne też jest, aby przy­jeż­dża­li do niej jako wspól­no­ta. Nie mamy też nic prze­ciw­ko temu, aby kobie­ty przy­cho­dzi­ły na nabo­żeń­stwo z wóz­kiem. Orto­dok­syj­ni Żydzi tego zabra­nia­ją, my nie chce­my wyłą­czać mło­dych matek z modlitw.

W przy­pad­ku chrze­ści­jań­stwa, Kościół rzym­sko­ka­to­lic­ki odma­wia Kościo­łom pro­te­stanc­kim mia­na “Kościo­ła”, okre­śla­jąc je jako “wspól­no­ty”. Czy w juda­izmie ist­nie­je podob­na sytu­acja? Jaki jest sto­su­nek Żydów orto­dok­syj­nych do kon­ser­wa­tyw­nych i refor­mo­wa­nych?- Orto­dok­syj­ni, laic­cy Żydzi postrze­ga­ją Żydów refor­mo­wa­nych i kon­ser­wa­tyw­nych pozy­tyw­nie. Widzą Żyda w każ­dym, kto sam uwa­ża się za Żyda. Jed­nak orto­dok­syj­ni rabi­ni nie postrze­ga­ją swo­ich kon­ser­wa­tyw­nych i refor­mo­wa­nych bra­ci jako Żydów. Dla­te­go też nie zezwa­la­ją naszym kon­wer­ty­tom np. na ślu­by w swo­ich syna­go­gach.

Zale­d­wie rok minął od ordy­no­wa­nia w Pol­sce pierw­szej kobie­ty-księ­dza. Dla wie­lu naszych Kościo­łów był to szok. A jaka jest pozy­cja kobie­ty w juda­izmie refor­mo­wa­nym?- W juda­izmie refor­mo­wa­nym kobie­ty są abso­lut­nie rów­ne męż­czy­znom. Wie­le z nas ordy­no­wa­no na rabi­nów i cie­szy­my się peł­nym sza­cun­kiem. Tak­że świec­kie kobie­ty odgry­wa­ją dużą rolę – naucza­ją i pro­wa­dzą nabo­żeń­stwa.

Jaki jest sto­su­nek orto­dok­syj­nych rabi­nów do refor­mo­wa­nych kobiet-rabi­nów? Czy może­cie wspól­nie odpra­wiać nabo­żeń­stwa?- Orto­dok­syj­ni rabi­ni pra­cu­ją z refor­mo­wa­ny­mi kobie­ta­mi-rabi­na­mi np. na rzecz Izra­ela, albo na rzecz żydow­skiej opie­ki socjal­nej. Ale odma­wia­ją nam tytu­łu rabi­na. Dla­te­go też nie może­my kon­ce­le­bro­wać nabo­żeństw.

Rabin Helen, jak wyglą­da­ją rela­cje mię­dzy syna­go­ga­mi refor­mo­wa­ny­mi, a Kościo­łem Anglii?- Nasze syna­go­gi mają bar­dzo dobre sto­sun­ki z Kościo­łem Anglii. Jeste­śmy zapra­sza­ni np. do gło­sze­nia kazań. Podob­nie bisku­pi i pre­zbi­te­rzy angli­kań­scy pro­sze­ni są o wzię­cie udzia­łu w nabo­żeń­stwach w naszych syna­go­gach. Jest to szcze­gól­ne waż­ne w przy­pad­ku obcho­dów Dnia Pamię­ci Holo­kau­stu.

Ilu Żydów miesz­ka w Wiel­kiej Bry­ta­nii i jaki pro­cent z nich repre­zen­tu­je nurt refor­mo­wa­ny?- Na Wyspach jest ok. 250 tys. Żydów zrze­szo­nych w gmi­nach. Oko­ło 25 proc. z nich nale­ży do ruchu refor­mo­wa­ne­go. Wie­lu Żydów jest nie­zrze­szo­nych.

Jak powsta­ła West Lon­don Syna­go­gue?- Oddzia­li­ła się w roku 1840 od sefar­dyj­skiej syna­go­gi Bevis Marks na East Endzie. Nasza peł­na nazwa brzmi: West Lon­don Syna­go­gue of Bri­tish Jews. Chcie­li­śmy w ten spo­sób dać do zro­zu­mie­nia, że nie­za­leż­nie skąd ludzie pocho­dzą, są u nas mile widzia­ni. Męż­czyź­ni i kobie­ty bio­rą udział w naszych nabo­żeń­stwach na tych samych zasa­dach. Pano­wie muszą mieć nakry­cie gło­wy i tałes. Teraz podob­nie mogą czy­nić kobie­ty. West Lon­don Syna­go­gue bar­dzo aktyw­nie uczest­ni­czy w dia­lo­gu mię­dzy­re­li­gij­nym i chęt­nie przyj­mu­je ludzi, któ­rzy chcą doko­nać kon­wer­sji na juda­izm.

Dzię­ku­ję za roz­mo­wę.