My, kobiety jesteśmy ludem Boźym

„Na tyl­nej szy­bie pew­ne­go samo­cho­du prze­czy­ta­łam napis: ‘Femi­nizm jest rady­kal­ną ideą mówią­cą, że kobie­ty rów­nież są oso­ba­mi’, ale ja posze­rzam tę myśl i powia­dam: ‘Femi­nizm jest rady­kal­ną ideą mówią­cą, że kobie­ty rów­nież są oso­ba­mi, jak też są Bożym ludem’”, stwier­dzi­ła teo­lo­ga Eli­sa­beth Schüs­sler-Fio­ren­za.

Taką wła­śnie pro­wo­ka­cyj­ną defi­ni­cją roz­po­czę­ła ona swój wykład na Chrze­ści­jań­skim Uni­wer­sy­te­cie Ame­ry­ki Łaciń­skiej (UCL) w Ekwa­do­rze, któ­ry wygło­si­ła w śro­dę 7 lip­ca. Eli­sa­beth Schüs­sler-Fio­ren­za jest zna­ną panią teo­log femi­nist­ką, pro­fe­so­rem Uni­wer­sy­te­tu w Harvard, w Sta­nach Zjed­no­czo­nych, a do Ekwa­do­ru przy­le­cia­ła na zapro­sze­nie Fun­da­cji „Anu­dan­do”, aby prze­pro­wa­dzić kurs na temat femi­ni­stycz­nej her­me­neu­ty­ki biblij­nej. Szko­ła Nauk Reli­gij­nych i Teo­lo­gii z UCL zor­ga­ni­zo­wa­ła otwar­ty odczyt pani teo­log dla wszyst­kich chęt­nych.

W swo­im odczy­cie pod­kre­śli­ła, że: Biblia zosta­ła napi­sa­na w języ­ku gra­ma­tycz­nie andro­cen­trycz­nym i kyrio­cen­trycz­nym; Biblia była gło­szo­na i naucza­na przez męską i kościel­ną eli­tę; i z pew­no­ścią Biblia słu­ży­la i dalej słu­ży, jako narzę­dzie wyzwo­le­nia kobie­ty w spo­łe­czeń­stwie i w Koście­le. Tak jak Biblia zawie­ra histo­rie i wspo­mnie­nia doty­czą­ce uci­sku kobiet i innych grup spo­łecz­nych, tak też zawie­ra rów­nież histo­rie i wspo­mnie­nia doty­czą­ce nadziei i marzeń kobiet i męż­czyzn, któ­rzy w histo­rii byli ucie­mię­ża­ni.

W sto­sun­ku do teo­lo­gii her­me­neu­ty­ki femi­ni­stycz­nej Schüs­sler-Fio­ren­za wska­za­ła na dwa cen­tral­ne ich zada­nia: z jed­nej stro­ny ziden­ty­fi­ko­wać tru­ci­znę, któ­rą spo­łe­czeń­stwo i kul­tu­ra andro­cen­trycz­na i kyrio­cen­trycz­na wstrzyk­nę­ły do tek­stu biblij­ne­go, a z dru­giej stro­ny odna­leźć nie zre­ali­zo­wa­ne marze­nia kobiet i męż­czyzn pod­le­głych uci­sko­wi w histo­rii, a któ­rych speł­nie­nie wyty­cza dro­gę, któ­rą trze­ba podą­żyć.

Na potwier­dze­nie swo­ich tez wska­za­ła na trzy ewan­ge­licz­ne przy­po­wie­ści: her­me­neu­ty­ka femi­stycz­na jest jak zaczyn, któ­ra prze­ry­wa „nor­mal­ny” cykl życia mąki i ją prze­mie­nia; przy­po­wieść o zgu­bio­nej mone­cie, któ­rej zna­cze­nie w orgi­nal­nym kon­tek­ście doty­czy­ło poszu­ki­wa­nia przez kobie­tę mądro­ści; i ta o wdo­wie, któ­ra poszu­ku­je spra­wie­dli­wo­ści, a w któ­rej nie­spra­wie­dli­wy sędzia nie jest przed­sta­wi­cie­lem „Boga”, ale nie­spra­wie­dli­we­go i cie­mię­ży­ciel­skie­go sys­te­mu, któ­ry nie chce usły­szeć skarg mar­gi­na­li­zo­wa­nych osób.

Na zakoń­cze­nie Schüs­sler-Fio­ren­za powie­dzia­ła, że femi­ni­stycz­na inter­pre­ta­cja rozu­mie Biblię jako przy­po­wieść o Bożej woli, bar­dziej jako otwar­tej na nowe zbli­że­nia w zależ­no­ści od nowych rze­czy­wi­sto­ści, ani­że­li jako zamknię­ty depo­zyt dogma­tów, a tak­że bar­dziej jako odżyw­czy chleb życia, ani­że­li jako zim­na i twar­da kamien­na tabli­ca peł­na przy­ka­zań i praw.

Zapy­ta­na o rela­cję pojęć „kyrio­cen­try­zmu” i „andro­cen­try­zmu” teo­lo­ga wytłu­ma­czy­ła, że cho­ciaż Biblia zosta­ła spi­sa­na w spo­łe­czeń­stwie, w któ­re­go cen­trum znaj­do­wal się męż­czy­zna, to w pro­ce­sie jej inter­pre­ta­cji przy­ję­to „kyrio­cen­tryzm”. Takie jest uspra­wie­dli­wie­nie „domi­na­cji elit z socjal­nej pira­mi­dy” nad wszyst­ki­mi męski­mi i żeń­ski­mi pozo­sta­ły­mi człon­ka­mi spo­łe­czeń­stwa. Dla przy­kła­du wska­za­ła, że naj­więk­sze ucie­mię­że­nie, któ­re wycier­pia­ły kobie­ty pocho­dze­nia afry­kań­skie­go w Sta­nach Zjed­no­czo­nych było to, któ­re musia­ły wycier­pieć z rąk bia­łych kobiet, żon ich wła­ści­cie­li. Dla­te­go nie moż­na mówić wyłącz­nie o wła­dzy andro­cen­trycz­nej, ale potrze­ba zde­fi­nio­wać rze­czy­wi­stość pano­wa­nia nie­któ­rych kobiet, przed­sta­wi­cie­lek eli­ty wła­dzy, nad inny­mi kobie­ta­mi, jak rów­nież nad męż­czy­zna­mi z niż­szych szcze­bli socjal­nej pira­mi­dy.

Schüs­sler-Fio­ren­za, współ­za­ło­ży­ciel­ka i wydaw­czy­ni „Cza­so­pi­sma Stu­diów Femi­ni­stycz­nych o Reli­gii” i współ­wy­daw­czy­ni cza­so­pi­sma „Con­ci­lium”, była pierw­szą kobie­tą pre­zy­den­tem Sto­wa­rzy­sze­nia Lite­ra­tu­ry Biblij­nej i w 2001 r. zosta­ła wybra­na człon­ki­nią Pół­noc­no­ame­ry­kań­skiej Aka­de­mii Sztuk i Nauk.