Rocznica ludobójstwa Ormian i Asyryjczyków

W minio­ną nie­dzie­lę w para­fiach ormiań­skich i asy­ryj­skich na całym świe­cie odby­ły się oko­licz­no­ścio­we nabo­żeń­stwa upa­mięt­nia­ją­ce ludo­bój­stwo Ormian i Asy­ryj­czy­ków z rąk turec­kich. Według wia­ry­god­nych źró­deł z tame­tj­sze­go okre­su w wyni­ku zapla­no­wa­nej i prze­pro­wa­dzo­nej z zim­ną akcji w latach 1915–1918 wymor­do­wa­no ponad milion trzy­sta tysię­cy Ormian oraz ponad ćwierć milio­na Aysryj­czy­ków. Milio­ny ucie­kły z Tur­cji na zachód oraz do Liba­nu. Tur­cja do dziś odma­wia uzna­nia ludo­bój­stwa na Ormia­nach oraz kwe­stio­nu­je ich licz­bę.

Data 24 kwiet­nia 1915 roku wła­dze turec­kie wyda­ły nakaz aresz­to­wa­nia czo­ło­wych przy­wód­ców poli­tycz­nych i reli­gij­nych Ormian. W samym Kon­stan­ty­no­po­lu (Istam­bu­le) aresz­to­wa­no ponad 2300 osób, któ­re prze­wie­zio­no w głąb Tur­cji gdzie ich wymor­do­wa­no. W dniu 27 kwiet­nia wyda­no roz­po­rzą­dze­nie, któ­re pozwo­li­ło na maso­we depor­ta­cje lud­no­ści chrze­ści­jań­skiej z tery­to­riów przy­gra­nicz­nych. Jed­no­cze­śnie wyda­no taj­ne roz­po­rzą­dze­nia, któ­re pozwa­la­ły mor­do­wać wysie­dlo­nych.

Wysie­dle­nia uka­za­ły bestial­stwo Tur­ków: mor­do­wa­no star­ców i dzie­ci, dzi­we­czyn­ki i mło­de kobie­ty gwał­co­no na oczach roda­ków albo pory­wa­no do hare­mów. Mło­dych męż­czyzn zabi­ja­no bez pre­tek­stu, księ­ży zako­py­wa­no żyw­cem. Jedy­nym ratun­kiem była „proś­ba o przej­ście na islam”. Depor­ta­cje i czyst­ki etnicz­ne skie­ro­wa­ne były w Ormian obrząd­ków wchod­nie­go, kato­li­ków oraz pro­ste­stan­tów. To samo doty­czy­ło Asy­ryj­czy­ków obrząd­ku nesto­riań­skie­go, rzym­sko­ka­to­lic­kie­go i jako­bic­kie­go. Zamor­do­wa­no wte­dy tak­że nesto­riań­skie­go patriar­chę Mar Beny­ami­na Shi­mu­na. Nale­ży pod­kre­ślić, że gor­li­wy­mi kata­mi Ormian byli nie tyl­ko Tur­cy, ale i Kru­do­wie.

Na wieść o bestial­stwie Tur­ków, tysią­ce Ormian, Asy­ryj­czy­ków ucie­kło z Tur­cji w góry Liba­nu oraz za zachód Euro­py. Do koń­ca lat I woj­ny świa­to­wej pomoc nio­sły im Kościo­ły z Euro­py i Sta­nów Zjed­no­czo­nych. Pomi­mo obiet­nic osą­dze­nia i uka­ra­nia win­nych, nigdy do tego nie doszło. W 1924 roku oca­la­ły z masa­kry Ormia­nin zabił szcze­gól­nie gor­li­we­go kata Talat-Paszę, zwa­ne­go „Krwa­wym Paszą”, sąd go unie­win­nił, uzna­jąc, że dzia­łał w sta­nie wyż­szej koniecz­no­ści.

Na sku­tek ludo­bój­stwa prze­sta­ły ist­nieć licz­ne mniej­szo­ści Ormiań­ska i Asy­ryj­ska zamiesz­ka­łe w tych regio­nach od wie­ków. Rów­nież ormiań­ski patriar­chat Wiel­kiej Cyli­cji prze­nie­sio­ny został do Liba­nu.

Tur­cja od lat zaprze­cza ludo­bój­stwu, a nawet ści­ga pra­wem oso­by, któ­re o nim mówią. Jak dotych­czas ludo­bój­stwo Ormian uzna­lo ponad 15 kra­jów na świe­cie, w tym Fran­cja, Niem­cy, Pol­ska, Szwaj­ca­ria, Kana­da oraz Rosja. Arme­nia chce, by uzna­nie ludo­bój­stwa Ormian przez Tur­cję było jed­nym z warun­ków jej człon­ko­stwa w Unii Euro­pej­skiej. Pamięć Ormian uczcił też Kościół Ewan­ge­lic­ki Nie­miec (EKD).

Maga­zyn SR: Z dzie­jów chrze­ści­jań­stwa Mezo­po­ta­mii

Maga­zyn SR: Ormiań­ski Kościół Apo­stol­ski

Maga­zyn SR: Kościół Asy­ryj­ski (Asy­riac­ki)

Maga­zyn SR: Chal­dej­ski Kościół Kato­lic­ki

Maga­zyn SR: Syriac­ki Kościół Pra­wo­sław­ny Patriar­cha­tu Antio­cheń­skie­go

Maga­zyn SR: Syriac­ki Kościół Kato­lic­ki Patriar­cha­tu Antio­cheń­skie­go

Gaze­ta Wybor­cza: „Rzeź Ormian — pierwsz ludo­bój­stwo XX wie­ku”