Pierwsza kobieta na czele amerykańskich unitarian uniwersalistów

Pastor Fre­de­rick-Gray jest absol­went­ką Harvard Scho­ol of Divi­ni­ty oraz Uni­wer­sy­te­tu Wiscon­sin (dyplom z bio­lo­gii mole­ku­lar­nej). Zbo­rem w Pho­enix kie­ru­je od 2008 r.

Cho­ciaż pierw­szą uni­ta­riań­ską duchow­ną w Sta­nach Zjed­no­czo­nych była ks. Anto­inet­te Brown Blac­kwell (ordy­no­wa­na w 1853 r. w zbo­rze kon­gre­ga­cjo­na­li­stycz­nym, następ­nie prze­szła na uni­ta­ria­nizm i w 1878 r. zosta­ła ofi­cjal­nie uzna­na za duchow­ną uni­ta­riań­ską), to ks. Susan Fre­de­rick-Gray jest pierw­szą kobie­tą samo­dziel­nie kie­ru­ją­ca całą deno­mi­na­cją. Istot­ne jest jed­nak tutaj okre­śle­nie “samo­dziel­nie”, gdyż po rezy­gna­cji 1 kwiet­nia br. z funk­cji pre­zy­den­ta przez ks. Pete­ra Mora­le­sa, powo­ła­no trzy­oso­bo­wą komi­sję zarzą­dza­ją­cą, w skład któ­rej wcho­dzi­ła ks. Sofia Betan­co­urt. W prze­mó­wie­niu wygło­szo­nym po wybo­rze, ks. Fre­de­rick-Gray pod­kre­śli­ła, że nie uwa­ża się za pierw­szą pre­zy­dent­kę w histo­rii, lecz za następ­czy­nię ks. Betan­co­urt.

Korze­ni uni­ta­ria­ni­zmu nale­ży szu­kać w rady­kal­nych ruchach refor­ma­cyj­nych, któ­re odrzu­ca­ły dok­try­nę try­ni­tar­ną oraz ideę ofia­ry Jezu­sa Chry­stu­sa za grze­chy ludz­ko­ści, postrze­ga­jąc go przede wszyst­kim jako czło­wie­ka, któ­ry poprzez swo­ją posta­wę życio­wą był przy­kła­dem dla naśla­dow­ców.

Jak to ujął pol­ski teo­log uni­ta­riań­ski ks. Karol Grycz-Śmi­łow­ski: “Jezus nie był teo­lo­giem. Nie poda­wał sys­te­mu wie­rzeń, któ­ry trze­ba przy­jąć, aby uzy­skać zba­wie­nie. Jezus był nato­miast genial­nym reli­gij­no-spo­łecz­nym dzia­ła­czem. Reli­gij­ność jego pole­ga­ła na głę­bo­kim, mistycz­nym wyczu­ciu, że Bóg miesz­ka przede wszyst­kim w ser­cu czło­wie­ka i że ten, kto to sobie uświa­do­mi doko­nać może nad­zwy­czaj­nych czy­nów. Tu leży źró­dło Jezu­so­wej ‘wia­ry, góry prze­no­szą­cej’. Poczuł się “jed­no z Ojcem”, naj­ści­ślej z Bogiem złą­czo­ny. Jezus nato­miast nigdy, choć moc­no pod­kre­ślał auto­ry­tet swój, nie poda­wał się za Boga.”

Ośrod­ka­mi uni­ta­rian były m.in. Pol­ska (bra­cia pol­scy – aria­nie, socy­nia­nie) oraz Sied­mio­gród, gdzie do dziś ist­nie­je węgier­sko­ję­zycz­ny Kościół uni­ta­riań­ski – jedy­ny zacho­wu­ją­cy histo­rycz­ną cią­głość z począt­ka­mi tego ruchu.

W Sta­nach Zjed­no­czo­nych (Nowa Anglia) zwo­len­ni­cy uni­ta­ria­ni­zmu poja­wi­li się w XVIII w., jed­nak trud­no wska­zać ich bez­po­śred­ni, histo­rycz­ny zwią­zek z pol­ski­mi lub węgier­ski­mi uni­ta­ria­na­mi. Ich ide­ały wywo­dzi­ły się raczej z angiel­skie­go oświe­ce­nia. W Ame­ry­ce Kościół uni­ta­riań­ski zbli­żył się z cza­sem z powsta­łym w 1793 r. Kościo­łem uni­wer­sa­li­stycz­nym, gło­szą­cym idee powszech­ne­go zba­wie­nia (apo­ka­ta­sta­za). Od 1825 r. postę­po­wa­ła inte­gra­cja oby­dwu tra­dy­cji, któ­rej skut­kiem było powsta­nie wspól­nej orga­ni­za­cji kościel­nej w 1961 r.

W USA uni­ta­ria­nie uni­wer­sa­li­ści liczą ok. 200 tys. człon­ków i są jedy­ną deno­mi­na­cją libe­ral­ną, któ­ra odno­to­wu­je przy­rost człon­ków. Nato­miast jest ok. 800 tys. uni­ta­rian uni­wer­sa­li­stów sku­pio­nych w Inter­na­tio­nal Coun­cil of Uni­ta­rian and Uni­ver­sa­li­sts (ICUU) powsta­łej 1995 r.

Histo­rycz­nie zwią­za­ni z refor­ma­cyj­nym chrze­ści­jań­stwem, współ­cze­śni uni­ta­ria­nie uni­wer­sa­li­ści nie zali­cza­ją się już jed­nak do deno­mi­na­cji chrze­ści­jań­skich. Postrze­ga­ją się raczej jako wspól­no­ta post­kon­fe­syj­na o cha­rak­te­rze reli­gij­no-huma­ni­stycz­nym i libe­ral­nym, jed­no­czą­ca ludzi o róż­nych zapa­try­wa­niach reli­gij­nych i świa­to­po­glą­do­wych – łącz­nie z zade­kla­ro­wa­ny­mi ate­ista­mi.

» Maga­zyn SR: Kon­ser­wa­tyw­ni uni­ta­ria­nie — Węgry i Sied­mio­gród

» Maga­zyn SR: Libe­ral­ni chrze­ści­ja­nie — czy­li uni­ta­ria­nie w Nowej Anglii

---

Gale­ria