Rasizm w Kościele Anglii

Nie­co ponad 20-minu­to­wy repor­taż jest poru­sza­ją­cy. Duchow­ni – zarów­no kobie­ty, jak i męż­czyź­ni — opo­wia­da­ją o doświad­cze­niach na tle rasi­stow­skim w cza­sie i przed przy­ję­ciem świę­ceń, a tak­że w okre­sie pra­cy para­fial­nej. Mówią o sys­te­ma­tycz­nej styg­ma­ty­za­cji na róż­nych płasz­czy­znach. Jed­na z duchow­nych stwier­dza, że „nawet nie wiesz, kie­dy to się dzie­je”, a dopie­ro póź­niej przy­cho­dzi reflek­sja, że duchow­ni inne­go kolo­ru skó­ry sta­ra­ją się zmie­niać sie­bie wbrew sobie, aby zdo­być akcep­ta­cję bia­łych w Koście­le.

Film poka­zu­je doświad­cze­nia duchow­nych angli­kań­skich wywo­dzą­cych się z róż­nych kul­tur, któ­rych kie­ro­wa­no do służ­by w para­fiach, skła­da­ją­cych się w więk­szo­ści z wier­nych z bia­łej kla­sy śred­niej. Tam dawa­no im do zro­zu­mie­nia, że nie są zbyt mile widzia­ni – kry­ty­ko­wa­ni za akcent, wygląd, uspo­so­bie­nie czy w pod­tek­stach za kolor skó­ry nara­że­ni byli na trwa­łe szy­ka­ny, któ­re pro­wa­dzi­ły do sta­nów depre­syj­nych. Raport Pano­ra­ma BBC poka­zu­je przy­kład ks. Peter­so­na Feita­la, duchow­ne­go uro­dzo­ne­go w Bra­zy­lii, któ­re­mu zwra­ca­no uwa­gę na styl kazno­dziej­ski czy nazbyt cha­ry­zma­tycz­ny spo­sób bycia.

https://www.youtube.com/watch?v=5yscIr2kcrc

Jed­ną z głów­nych osób wypo­wia­da­ją­cych się w fil­mie jest dr Eli­za­beth Hen­ry, kon­sul­tant­ka Kościo­ła Anglii ds. raso­wych, któ­ra po sied­miu latach spra­wo­wa­nia funk­cji, zre­zy­gno­wa­ła ze sta­no­wi­ska, gdyż – jak stwier­dzi­ła – wyzby­ła się ilu­zji, że Kościół jest w sta­nie poważ­nie zająć się pro­ble­mem.

Auto­rzy rapor­tu poka­za­li, że wie­lu kolo­ro­wych duchow­nych rezy­gnu­je ze skła­da­nia ofi­cjal­nej skar­gi, gdyż suge­ru­je im się, iż tego typu wnio­ski wpi­sy­wa­ne są do akt per­so­nal­nych (tzw. blue file) i ana­li­zo­wa­ne każ­do­ra­zo­wo przed wysła­niem do nowej pla­ców­ki. Część duchow­nych albo rezy­gnu­je ze służ­by i wypła­ca­ne jest im świad­cze­nie za cenę mil­cze­nia albo po pro­stu zaci­ska­ją zęby i robią swo­je. Wła­śnie tę prak­ty­kę ostro skry­ty­ko­wał aktu­al­ny abp Can­te­bru­ry Justin Welby, któ­ry po emi­sji repor­ta­żu oce­nił opi­sa­ne sytu­acje jako głę­bo­ko zawsty­dza­ją­ce dla Kościo­ła.

Repor­taż wska­zu­je, że uwa­gi o cha­rak­te­rze rasi­stow­skim, powie­la­nie uprze­dzeń to nie tyl­ko spra­wa niż­sze­go ducho­wień­stwa, ale też na znacz­nie wyż­szym szcze­blu. Poka­za­na jest histo­ria eme­ry­to­wa­ne­go bisku­pa Bri­sto­lu Mike’a Hil­la, któ­ry został uka­ra­ny po dłu­gim pro­ce­sie dys­cy­pli­nar­nym za nie­wła­ści­we zacho­wa­nie wobec jed­ne­go duchow­ne­go. Hie­rar­cha prze­pro­sił, bro­niąc się jed­no­cze­śnie, że jego zacho­wa­nie nie było celo­we. Wypo­wia­da się rów­nież teo­log prof. Robert Beck­ford, któ­ry prze­ko­nu­je, że wal­kę z rasi­zmem utrud­nia archa­icz­ny sys­tem zupeł­nie nie­przy­sto­so­wa­ny do potrzeb Kościo­ła.

Auto­rzy doku­men­tu prze­ko­nu­ją, że od co naj­mniej kil­ku­dzie­się­ciu lat Kościół Anglii nie­udol­nie zma­ga się z pro­ble­mem rasi­zmu. Mate­riał roz­po­czy­na się od wypo­wie­dzi abp Justi­na Welby’ego pod­czas Syno­du Gene­ral­ne­go, w któ­rej przy­zna­je, że Kościół ma pro­blem z sys­te­mo­wym rasi­zmem. W dru­giej czę­ści wystę­pu­je arcy­bi­skup Yor­ku Ste­phen Cot­trell, numer dwa w angli­kań­skiej hie­rar­chii i jed­no­cze­śnie współ­au­tor wie­lu publi­ka­cji w przed­mio­to­wej kwe­stii.

Shoc­king sto­ries @BBCPanorama this eve­ning-the­re is no doubt that the Church has failed our UK Mino­ri­ty­Eth­nic brothers&sisters.I want us to reco­ver the vision born on Easter­Day 2000 years ago of a new huma­ni­ty whe­re bar­riers of sepa­ra­tion are bro­ken down. https://t.co/wV3doxwJr1

— Arch­bi­shop of York (@CottrellStephen) April 19, 2021

Skon­fron­to­wa­ny z fak­tem, że mimo 35 kościel­nych rapor­tów i innych publi­ka­cji poświę­co­nych zwal­cza­niu rasi­zmu w Koście­le, pro­blem wciąż jest duży, pry­mas Anglii przy­znał, że pro­ble­my wpraw­dzie są, ale nie jest też tak, że cały Kościół dotknię­ty pro­ble­mem rasi­zmu i że w cią­gu ostat­ni lat uda­ło się pew­ne rze­czy popchnąć do przo­du.

War­to dodać, że film BBC poka­zu­je rów­nież przy­pad­ki para­fii, któ­re po przy­ję­ciu duchow­nych wywo­dzą­cych się z innych niż bry­tyj­ski kon­tekst kul­tu­ro­wy, dopro­wa­dzi­li do roz­kwi­tu życia duchow­ne­go i uchro­ni­li para­fie przed zamknię­ciem.

Wie­le osób wypo­wia­da­ją­cych się w fil­mie pod­kre­śla, że jed­nym ze spo­so­bów wyj­ścia z pro­ble­mu, była­by więk­sza ilość kolo­ro­wych duchow­nych we wła­dzach Kościo­ła. Po przej­ściu na eme­ry­tu­rę poprzed­nie­go arcy­bi­sku­pa Yor­ku Joh­na Sen­ta­mu, w hie­rar­chii Kościo­ła Anglii duchow­ni pocho­dze­nia azja­tyc­kie­go czy afry­kań­skie­go tyl­ko w nie­wiel­kim stop­niu peł­nią klu­czo­we funk­cje, w tym zarzą­dza­ją obec­nie tyl­ko jed­ną die­ce­zją — cho­dzi o bp Guli Fran­cis-Dehqa­ni, biskup­kę Chelms­ford wywo­dzą­cą się z Ira­nu. Spo­śród bisku­pów sufra­ga­nów jedy­nie czte­rech to oso­by kolo­ro­we, a w Koście­le Anglii jest 111 bisku­pów, w tym 42 die­ce­zjal­nych.

Raport Arcy­bi­sku­piej Gru­py Robo­czej

W imie­niu Kościo­ła wypo­wia­da się rów­nież ks. Arun Aro­ra, czło­nek Arcy­bi­sku­piej Anty­ra­si­stow­skiej Gru­py Robo­czej, któ­ry prze­ko­nu­je, że pro­ble­mem nie jest to, że nic się nie robi, ale że robi się nie­wy­star­cza­ją­co wie­le.

Racism is a sin. We’re deter­mi­ned to ensu­re the­re is no pla­ce for it in the Church.

I welco­me the chal­len­ging but hope­ful report by the Anti-Racism Task­for­ce. Let us pray for wis­dom, coura­ge and gra­ce in this work of justi­ce. #Lament­To­Ac­tionhttps://t.co/pkOgm6S74V

— Arch­bi­shop of Can­ter­bu­ry (@JustinWelby) April 22, 2021

Opu­bli­ko­wa­ne nie­daw­no zale­ce­nia, któ­re zbie­gły się z emi­sją repor­ta­żu, postu­lu­ją wpro­wa­dze­nie etni­cze­go pary­te­tu, tym bar­dziej, że para­fie angli­kań­skiej z jed­nej stro­ny sta­ją się coraz bar­dziej róż­no­rod­ne, a z dru­giej tra­cą wier­nych, gdyż dotych­cza­so­wi po pro­stu wymie­ra­ją.

I welco­me the report ‘From Lament to Action’, publi­shed today by the Anti Racism Task­for­ce. Action is urgen­tly needed @churchofengland but we are hope­ful for the futu­re as toge­ther we work to rid the church of insti­tu­tio­nal racism. #Lament­To­Ac­tion https://t.co/n75Vrdt1FE

— Arch­bi­shop of York (@CottrellStephen) April 22, 2021

Pro­blem nie tyl­ko w angli­kań­skim matecz­ni­ku

Emi­sja pro­gram BBC zbie­gła się z pre­zen­ta­cją rapor­tu nt. rasi­zmu w Koście­le Epi­sko­pal­nym USA, ame­ry­kań­skie­go Kościo­ła angli­kań­skie­go, w któ­rym po dwóch latach ana­liz ziden­ty­fi­ko­wa­no „dzie­więć róż­nych wzor­ców sys­te­mo­we­go rasi­zmu”.

Fakt ten może dzi­wić, gdyż na cze­le ECUSA, będą­ce­go jed­nym z naj­bar­dziej libe­ral­nych wyznań chrze­ści­jań­skich w USA tzw. głów­ne­go nur­tu, stoi od kil­ku lat czar­no­skó­ry pry­mas bp Micha­el Cur­ry. Nie zmie­nia to jed­nak fak­tu, że ECUSA – obok Kościo­łów lute­rań­skich – to naj­bar­dziej „bia­łe wyzna­nia” w USA. Pra­wie 80% epi­sko­pa­lian to bia­li. Raport poka­zał, że aż 40% kolo­ro­wych duchow­nych na kie­row­ni­czych sta­no­wi­skach doświad­cza­ło czę­stych lub oka­zjo­nal­nych przy­pad­ków rasi­zmu.

More than 1,300 people com­ple­ted a writ­ten survey offe­red to five leader­ship gro­ups for the Racial Justi­ce Audit, and addi­tio­nal nar­ra­ti­ve inte­rviews were con­duc­ted with dozens of par­ti­ci­pants. https://t.co/oJ0CIBbNjW

— Epi­sco­pal News Servi­ce (@episcopal_news) April 19, 2021

Doku­ment zwra­ca uwa­gę, że w Koście­le kła­dzie się nacisk na to, aby kolo­ro­wi duchow­ni byli szcze­gól­nie widocz­ni w Koście­le w pra­cy na rzecz róż­no­rod­no­ści, ale jeśli cho­dzi o kon­kret­ne nomi­na­cje są zde­cy­do­wa­nie rza­dziej bra­ni pod uwa­gę.