Schizma u ukraińskich luteran

W cią­gu ostat­nich mie­się­cy Nie­miec­ki Kościół Ewan­ge­lic­ko-Lute­rań­ski na Ukra­inie (DELKU), któ­ry liczył zale­d­wie 5.000 wier­nych, opu­ści­ło już ok. 20 para­fii. Naj­praw­do­po­dob­niej pro­ces ten jesz­cze się nie zakoń­czył. Powo­dem nie­po­ko­ju jest kon­flikt wokół zwierzch­ni­ka Kościo­ła, pocho­dzą­ce­go z Kazach­sta­nu bp. Ser­gie­ja Maschew­skie­go, któ­ry objął urząd w 2013 roku. Wcze­śniej zwierzch­ni­ka­mi Kościo­ła byli nie­miec­cy duchow­ni dele­go­wa­ni z  part­ner­skie­go Kościo­ła Ewan­ge­lic­ko-Lute­rań­skie­go Bawa­rii.

 Dzie­je Kościo­ła lute­rań­skie­go na Ukra­inie się­ga­ją XVIII wie­ku. Para­fie ewan­ge­lic­kie powsta­wa­ły dzię­ki napły­wo­wi nie­miec­kich rze­mieśl­ni­ków spro­wa­dza­nych przez cary­cę Kata­rzy­nę II, któ­ra przed ślu­bem musia­ła zmie­nić wyzna­nie z lute­rań­skie­go na pra­wo­sław­ne. W okre­sie komu­ni­zmu wia­ra była prak­ty­ko­wa­na w ukry­ciu, głów­nie dzię­ki kobie­tom, któ­re modli­ły się po domach lub pro­wa­dzi­ły nabo­żeń­stwa. Duchow­nych prak­tycz­nie nie było. Po roz­pa­dzie ZSRR i odzy­ska­niu nie­pod­le­gło­ści przez Ukra­inę, wie­lu oby­wa­te­li nie­miec­kie­go pocho­dze­nia uzy­ska­ło moż­li­wość repa­tria­cji do Nie­miec.

W 2013 roku bp Maschew­ski nie­wiel­ką prze­wa­gą wygrał wybo­ry na bisku­pa Kościo­ła. Bawar­scy part­ne­rzy wciąż wspo­ma­ga­li DELKU kadro­wo i finan­so­wo, inwe­stu­jąc środ­ki w budo­wę i odbu­do­wę struk­tur kościel­nych. Jed­nak sytu­acja zaczę­ła się szyb­ko psuć. Bp Maschew­ski popa­dał stop­nio­wo w kon­flikt z duchow­ny­mi i para­fia­mi, doma­ga­jąc się wła­dzy abso­lut­nej w Koście­le z pomi­nię­ciem sta­tu­to­wych orga­nów. Biskup oskar­żył swo­ich prze­ciw­ni­ków o mal­wer­sa­cje finan­so­we, jed­nak bawar­scy dar­czyń­cy nie potwier­dzi­li zarzu­tów duchow­ne­go. Duchow­ny wysu­wał nawet zarzu­ty pod adre­sem bawar­skie­go Kościo­ła. Oka­za­ło się, że to nie oso­by oskar­ża­ne przez bisku­pa, a wła­śnie sam biskup pro­wa­dzi nie­tran­spa­rent­ną poli­ty­kę finan­so­wą oraz nie­ja­sne dzia­ła­nia w kon­tek­ście odzy­ska­nych i budo­wa­nych nie­ru­cho­mo­ści. Brak odpo­wied­nich roz­li­czeń finan­so­wych spo­wo­do­wał, że bawar­ski Kościół lute­rań­ski zawie­sił pomoc i wspie­ra kon­kret­ne pro­jek­ty poszcze­gól­nych para­fii.

Pod­czas zwo­ła­ne­go w zeszłym roku Syno­du, biskup unie­moż­li­wił legal­nie wybra­nym syno­da­łom wzię­cie udzia­łu w Syno­dzie. Samo­wol­nie stwier­dził, że są „eks­ko­mu­ni­ko­wa­ni” i wyna­jął pry­wat­ną fir­mę ochro­niar­ską, któ­ra nie wpu­ści­ła kry­tycz­nych wobec bisku­pa syno­da­łów na salę obrad.

Biskup Maschew­ski pró­bo­wał prze­jąć rów­nież kon­tro­lę nad naj­bar­dziej pro­mi­nent­ną para­fią w Kijo­wie z histo­rycz­nym kościo­łem św. Kata­rzy­ny, któ­ry ode­grał waż­ną rolę pod­czas prze­wro­tu poli­tycz­ne­go na Maj­da­nie. Sytu­acja tej para­fii jest nie­co inna niż pozo­sta­łych, gdyż wła­dze Kościo­ła nie mają jurys­dyk­cji nad jej nie­ru­cho­mo­ścia­mi, jak i nad duchow­nym. Na począt­ku roku bp Maschew­ski pod­jął nie­le­gal­ną pró­bę prze­ję­cia para­fii, jed­nak lokal­ny zbór nie dopu­ścił do zaję­cia nie­ru­cho­mo­ści. Nie­miec­ki duchow­ny, któ­ry od dłuż­sze­go cza­su był w otwar­tym spo­rze z bp. Maschew­skim, zmarł pod­czas kon­fe­ren­cji teo­lo­gicz­nej w Pra­dze. Wier­ni zrzu­ca­ją odpo­wie­dzial­ność na bisku­pa. Na począt­ku wrze­śnia odbę­dzie się nad­zwy­czaj­ne zgro­ma­dze­nie zbo­ru, któ­re ma zmie­nić sta­tut para­fii. Nie­wia­do­mo, czy nawią­za­na zosta­nie łącz­ność z inny­mi para­fia­mi, któ­re albo zosta­ły przez bp. Maschew­skie­go eks­ko­mu­ni­ko­wa­ne albo same odłą­czy­ły się od Kościo­ła.

W nara­sta­ją­cym od 2013 roku kon­flik­cie swo­ją media­cję bp Tamas Fabi­ny z Ewan­ge­lic­ko-Lute­rań­skie­go Kościo­ła Węgier i jed­no­cze­śnie wice­pre­zy­dent Świa­to­wej Fede­ra­cji Lute­rań­skiej na Euro­pę Środ­ko­wow­schod­nią. O media­cję ŚFL popro­si­ła rów­nież Bisku­pa Kościo­ła Ewan­ge­lic­ko-Augs­bur­skie­go w Pol­sce ks. Jerze­go Sam­ca. Wszyst­kie pro­po­zy­cje pomo­cy były kon­se­kwent­nie odrzu­ca­ne. Kościół bawar­ski pod­jął decy­zję o zerwa­niu rela­cji part­ner­skich z wła­dza­mi DELKU.

 W sukurs bisku­po­wi Maschew­skie­mu przy­szli… Ame­ry­ka­nie z Lute­rań­skie­go Kościo­ła Syno­du Mis­so­uri (LCMS), któ­rzy nie­rzad­ko poja­wia­ją się tam, gdzie nastę­pu­ją spo­ry w sła­biej roz­wi­nię­tych Kościo­łach lute­rań­skich na świe­cie. LCMS repre­zen­tu­je tzw. kon­fe­syj­ny nurt w lute­ra­ni­zmie i jest naj­więk­szym Kościo­łem Mię­dzy­na­ro­do­wej Rady Lute­rań­skiej, któ­rej Kościo­ły liczą w sumie ok. 3,5 milio­na wier­nych. DELKU jest człon­kiem Świa­to­wej Fede­ra­cji Lute­rań­skiej i jesz­cze nie sygna­li­zo­wał chę­ci opusz­cze­nia ŚFL, do któ­rej nale­ży ok. 72 milio­ny lute­ran.

12 sierp­nia br. w Ode­ssie, gdzie znaj­du­je się sie­dzi­ba bp. Maschew­skie­go, pod­pi­sa­ne zosta­ło poro­zu­mie­nie mię­dzy DELKU, przed­sta­wi­cie­lem Syno­du Mis­so­uri i Lute­rań­skie­go Kościo­ła Kana­dy. Sygna­ta­riu­szem umo­wy jest rów­nież Synod Ewan­ge­lic­ko-Lute­rań­skich Syno­dów na Ukra­inie, małej, liczą­cej ok. 2 tys. wier­nych wspól­no­ty, któ­ra oddzie­li­ła się w latach 90. XX wie­ku od DELKU. W lako­nicz­nym komu­ni­ka­cie bra­ku­je infor­ma­cji, jaka jest dokład­nie treść umo­wy, czy umo­wa ozna­cza zerwa­nie sto­sun­ków z ŚFL oraz czy jej zawar­cie zosta­ło zatwier­dzo­ne przez Synod.